Przez ostatnie dni roku Jowiszowi z Neptunem na wieczornym niebie będzie towarzyszył Merkury. Jednak tym razem elongacja nie będzie zbyt korzystna. W ciągu całej nocy będzie można obserwować wszystkie planety Układu Słonecznego poza Wenus.
Merkury znajduje się obecnie w elongacji wschodniej (czyli na wschód od Słońca) i oddali się od naszej Gwiazdy Dziennej na maksymalnie 20° 18 grudnia. Jednak ta elongacja będzie należeć do mniej korzystnych ze względu na niezbyt dobre nachylenie ekliptyki do horyzontu. Spowoduje to, że planeta będzie trzymać się widnokręgu i będzie trudno ją dostrzec (łatwo może być zasłonięta przez jakieś drzewo, budynek, czy wzgórze).
W dniu maksymalnej elongacji 45 minut po zmierzchu Merkury będzie zaledwie nieco ponad 4° ponad linią horyzontu. Dlatego do jego odnalezienia warto posiłkować się lornetką. Najlepiej Merkurego szukać w pierszym tygodniu widoczności, ponieważ wtedy planeta będzie miała największą jasność (prawie -0,6 mangitudo) i wtedy będzie największa szansa na jej dostrzeżenie.
W piątek 18 grudnia Merkury będzie nie tylko w maksymalnej elongacji, ale także będzie sąsiadował (w odległości nieco ponad 3°) z Księżycem w fazie 4%. I tego wieczoru chyba będzie najłatwiejszy do odnalezienia, gdyż Srebrny Glob będzie się znajdował ponad 2° wyżej i choćby przez to będzie łatwiejszy do znalezienia, mogąc służyć za drogowskaz do Merkurego.
Powyższa animacja pokazuje codzienne położenie pierwszej planety od Słońca na początku zmierzchu cywilnego (około godz. 16:30 w środkowej Polsce). Natomiast tabela zamieszczona niżej zawiera dokładne dane o jasności, średnicy i fazie planety prawie do końca roku (można je próbować dostrzec przez teleskopy o średnicy kilkunastu centymetrów i powiększeniu około 100x):
| Data | Jasność [mag] | Średnica [„] | Faza [%] |
|---|---|---|---|
| 11 grudnia | -0,56 | 5,8 | 79 |
| 12 grudnia | -0,57 | 5,9 | 77 |
| 13 grudnia | -0,58 | 6,0 | 75 |
| 14 grudnia | -0,58 | 6,1 | 73 |
| 15 grudnia | -0,58 | 6,3 | 70 |
| 16 grudnia | -0,58 | 6,4 | 68 |
| 17 grudnia | -0,57 | 6,5 | 65 |
| 18 grudnia | -0,56 | 6,7 | 62 |
| 19 grudnia | -0,53 | 6,9 | 58 |
| 20 grudnia | -0,49 | 7,0 | 55 |
| 21 grudnia | -0,43 | 7,2 | 51 |
| 22 grudnia | -0,35 | 7,4 | 47 |
| 23 grudnia | -0,25 | 7,6 | 42 |
| 24 grudnia | -0,10 | 7,9 | 38 |
| 25 grudnia | +0,08 | 8,1 | 33 |
| 26 grudnia | +0,32 | 8,3 | 28 |
| 27 grudnia | +0,61 | 8,6 | 24 |
| 28 grudnia | +0,98 | 8,8 | 19 |
| 29 grudnia | +1,43 | 9,1 | 15 |
| 30 grudnia | +1,98 | 9,3 | 11 |
Rysunek pokazuje położenie Księżyca, Merkurego i Jowisza na początku zmierzchu cywilnego w trzecim tygodniu grudnia 2009.
Rysunek wykonano na podstawie programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).
Dużo wyżej nad horyzontem świecą i dużo później zachodzą Jowisz z Neptunem. W środę 16 grudnia Jowisz będzie przechodził między gwiazdami 44 i 45 Capricorni, będąc nieco ponad 6,5 minuty kątowej (1/5 średnicy Księżyca) od drugiej z gwiazd (czyli tej, która w nocy z 3 na 4 sierpnia br. była zakrywana przez największą planetę w Układzie Słonecznym), natomiast pod koniec tego i na początku przyszłego tygodnia Jowisz zbliży się na mniej niż 1° do Neptuna, który będzie się znajdował 1° na wschód od gwiazdy 42 Cap.
Jowisz w dalszym ciągu będzie zmniejszał swoje rozmiary kątowe i jasność. W tym tygodniu osiągną one odpowiednio 36″ i -2,1 magnitudo. Jasność Neptuna zostanie na poziomie +7,9 magnitudo.
W tym tygodniu z Polski będzie można zobaczyć następujące zjawiska w układzie księżyców galileuszowych:
- 15 grudnia 17:14 – wejście Io na tarczę Jowisza,
- 15 grudnia 18:23 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
- 15 grudnia 19:33 – zejście Io z tarczy planety,
- 18 grudnia 18:44 – wejście Europy na tarczę Jowisza,
- 19 grudnia 15:40 – wejście Ganimedesa na tarczę Jowisza,
- 19 grudnia 19:20 – zejście Ganimedesa z tarczy planety,
- 19 grudnia 20:10 – wejście cienia Ganimedesa na tarczę planety,
- 20 grudnia 15:53 – wejście Kallisto na tarczę planety
- 20 grudnia 19:00 – wyjście Europy z cienia Jowisza (koniec zaćmienia).
Rysunek pokazuje położenie Urana w trzecim tygodniu grudnia 2009.
Rysunek wykonano na podstawie programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).
Około 17:30 najwyższe położenie nad horyzontem zajmuje Uran. Planeta jest widoczna prawie do północy, czyli wciąż jest całkiem dobrze widoczna. Urana odnaleźć można 3,5 stopnia na zachód od gwiazdy 20 Piscium, która jest około 0,4 magnitudo jaśniejsza od planety (świecącej z jasnością +5,8 magnitudo). W kolejnych tygodniach Uran będzie się do niej zbliżał.
Mapka pokazuje położenie Marsa w trzecim tygodniu grudnia 2009.
Rysunek wykonano na podstawie programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).
Mars (który jest obecnie trzecim co do jasności obiektem na niebie) wschodzi już przed 20:00 i znajduje się na pograniczu konstelacji Lwa i Raka. Planeta zbliża się do opozycji i w tym tygodniu będzie świecić z jasnością -0,4 magnitudo, natomiast średnica tarczy Czerwonej Planety wzrośnie do 11,5 sekundy kątowej.
Mars na początku przyszłego tygodnia zacznie poruszać się ruchem wstecznym i dlatego obecnie prawie nie porusza się na tle gwiazd.
Rysunek pokazuje położenie Saturna w trzecim tygodniu grudnia 2009.
Rysunek wykonano na podstawie programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).
Ostatnią planetą, którą można obserwować w trakcie nocy jest Saturn, który jest widoczny w drugiej połowie nocy, ponieważ pojawia się nad horyzontem niewiele po wybiciu północy. Saturn z wolna zwiększa swoją jasność (w tym tygodniu +1 magnitudo) oraz średnicę kątową (17″ w ciągu najbliższych dni).
Tytan maksymalną elongację (zachodnią) osiągnie 13 grudnia, zaś 17 grudnia około godziny 2:00 przez teleskopy o powiększeniu co najmniej kilkadziesiąt razy można będzie spróbować dostrzec koniec zaćmienia Tytana, który wtedy właśnie pojawi się tuż pod tarczą planety (patrząc przez teleskop).
