W środkowej części września na niebie dominował będzie świecący przez większą część nocy Księżyc w pobliżu pełni. Maksymalna faza Srebrnego Globu przypada w piątek 16 września, o godzinie 21:05 naszego czasu, jednocześnie będzie on blisko ekliptyki, czyli płaszczyzny orbity Ziemi. Niestety nie będzie to na tyle blisko, żeby doszło do zaćmienia całkowitego, czy chociażby częściowego. Księżyc zanurzy się jedynie w półcieniu naszej planety. Niecałą dobę wcześniej będący prawie w pełni naturalny satelita Ziemi zakryje najpierw planetę Neptun, a potem gwiazdę λ Aquarii, zaś ostatniej nocy tego tygodnia – gwiazdę ν Psc. Wszystkie trzy zjawiska będzie można obserwować z Polski, lecz tylko zakrycie planety z całego jej obszaru. W końcu tygodnia Księżyc odwiedzi także planetę Uran. Natomiast wieczorem powoli pogarszają się warunki widoczności planet MarsSaturn. Odległość miedzy nimi a Słońcem stale się zmniejsza, ale dzięki temu, że zmierzch zapada coraz szybciej, zajmują one na nieboskłonie bardzo podobne położenie o tej samej porze po zmierzchu.

 

 

Mapka pokazuje położenie Księżyca i planety Neptun na początku drugiej dekady września 2016 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

 

Pełnia Księżyca będzie miała miejsce w środku tygodnia, zatem podczas wszystkich najbliższych nocy słabe obiekty gwiazdowe i obiekty mgławicowe będą ginąć w silnej, powodowanej przez Księżyc łunie. Od poniedziałku 12 września do czwartku 15 września odwiedzi on gwiazdozbiory Strzelca, Koziorożca i Wodnika. W poniedziałkowy wieczór Srebrny Glob będzie przebywał na pograniczu pierwszych dwóch z wymienionych gwiazdozbiorów, a jego tarcza będzie oświetlona już w 81%. Ponad 5° na północny wschód od niego (na godzinie 11) świecić będą dwie jasne gwiazdy w zachodniej części Koziorożca, czyli Dabih (β Cap, bliżej) oraz Algedi (α Cap, dalej), jednak blask Księżyca sprawi, że nie będą one łatwe do dostrzeżenia. Przy próbie ich odszukania dobrze jest zasłonić sobie Księżyc dłonią, lub jakąś przeszkodą terenową.

Dwie następne doby Księżyc będzie wędrował przez pogranicze gwiazdozbiorów Koziorożca i Wodnika, wchodząc do tego drugiego gwiazdozbioru na kilka godzin, ale wtedy Księżyc będzie przebywał pod horyzontem. We wtorek 13 września tarcza naturalnego satelity Ziemi urośnie do 89%. Tej nocy gwiazdy Dabih i Algedi będą się znajdowały około 9° na zachód od Księżyca, natomiast 11 i 12 stopni na wschód od niego będą widoczne dwie dość jasne gwiazdy ze wschodniej części Koziorożca, czyli Nashira (γ Cap, bliżej) i Deneb Algedi (δ Cap, dalej). W środę 14 września tarcza naturalnego satelity Ziemi będzie oświetlona w 95% i nadal będzie on przebywał na tle konstelacji Koziorożca, do Wodnika przejdzie tuż przed zniknięciem za linią widnokręgu, już w czwartek 15 września. O godzinie podanej na mapce gwiazdy Nashira i Deneb Algedi świecić będą odpowiednio 5,5 oraz 4 stopnia na południowy zachód od Księżyca (na godzinie 5).

W czwartkową noc czeka nas najciekawsze zdarzenie z Księżycem w roli głównej. Tej nocy przejdzie on przed planetą Neptun, a kilka godzin później – przed gwiazdą λ Aquarii, przy tarczy oświetlonej w 99% (mniej więcej dobę przed pełnią). O godzinie podanej na mapce będzie już po zakryciu Neptuna, ale jeszcze przed zakryciem λ Aqr. Zakrycie ostatniej planety Układu Słonecznego będzie widoczne w całej Polsce, a poza naszym krajem również w północno-zachodniej Rosji oraz w północno-zachodniej części Europy (poza Bałkanami i południowymi krańcami Włoch i Hiszpanii). Natomiast późniejsze o mniej więcej 3,5 godziny zakrycie gwiazdy λ Aqr będzie widoczne z zachodniej Azji, południowo-wschodniej części Europy, północno-zachodniej Afryki oraz z wybrzeży Brazylii i graniczącej z nią od północy Surinamu, Gujany i Gujany Francuskiej (tuż po wschodzie obu ciał niebieskich, na niebie wieczornym). W naszym kraju zakrycie będzie można obserwować tylko z jego południowo-wschodniej części, na południowy wschód od linii Białystok-Warszawa-Wrocław. Przez Polskę przebiegać będzie północna granica tego zjawiska i na części obszaru naszego kraju będzie można obserwować zakrycie brzegowe. Niestety będą to zjawiska trudne do obserwacji, ponieważ Księżyc prawie w pełni spowoduje, że zarówno zakrycie, jak i odkrycie będzie miało miejsce praktycznie przy jasnym brzegu. Dokładne czasy zakryć i odkryć obu ciał niebieskich, na podstawie programu Occult 4.2.0.3, podaje poniższa tabela:

 

Zakrycie planety Neptun oraz gwiazdy λ Aquarii przez Księżyc 15/16 września 2016 r.
MiastoNeptun (7,8 mag)λ Aqr (3,7 mag)
ZakrycieOdkrycieZakrycieOdkrycie
Gdańsk21:27:3422:16:28
Kraków21:26:4822:08:491:02:321:23:42
Krosno21:29:4522:09:271:00:321:30:32
Łódź21:26:5922:12:17
Poznań21:24:0022:11:25
Suwałki21:33:0222:19:23
Szczecin21:22:0122:11:29
Warszawa21:29:2922:14:25
Wrocław21:23:2122:08:57
Żywiec21:25:4522:07:311:01:241:23:26

 

 

Mapka pokazuje położenie Księżyca, planety Uran oraz planety karłowatej (1) Ceres na początku drugiej dekady września 2016 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

 

W drugiej części tygodnia Księżyc przejdzie przez pełnię, której towarzyszyć będzie jego półcieniowe zaćmienie. Jak już pisałem na początku pełnia przypada o godzinie 21:05 naszego czasu, zaś faza maksymalna zaćmienia będzie miała miejsce 10 minut wcześniej. Jednak będzie to zaćmienie półcieniowe i to tylko częściowe, ponieważ w półcień Ziemi zanurzy się tylko 90% jej naturalnego satelity. Stąd zaćmienie będzie trudne do zauważenia gołym okiem. Na pewno powinno dać się ono zarejestrować na zdjęciach, wykonanych przed, w trakcie i po zaćmieniu z tym samym czasem naświetlania i czułości matrycy. Blask Księżyca osłabnie nieco na prawie 4 godziny. Pierwszy kontakt, czyli moment wejścia Księżyca w półcień Ziemi będzie miał miejsce o godzinie 18:55 naszego czasu, faza maksymalna – o 20:55, natomiast koniec – o 22:54. Całe zjawisko będzie można obserwować z zachodniej Australii, całej Azji i Oceanu Indyjskiego, ze wschodniej Afryki i wschodniej Europy. Polska będzie podzielona prawie na pół: we wschodniej części naszego kraju zaćmienie będzie widoczne w całości, zaś w jego części zachodniej zjawisko zacznie się tuż przed wschodem Srebrnego Globu. Zatem oprócz słabej fazy obserwacje zjawiska utrudniać będzie jego początkowo niskie położenie na nieboskłonie. W trakcie zaćmienia Księżyc będzie się znajdował na pograniczu gwiazdozbiorów Wodnika, Ryb i Wieloryba, jakieś 2° na południowy zachód od gwiazdy 20 Psc, niedaleko której Uran kreślił pętlę w 2009 r.

Kolejnej doby Księżyc odwiedzi gwiazdozbiór Wieloryba, a jego faza spadnie do 98%. Tej nocy w jego bezpośredniej okolicy nie będzie jasnych gwiazd i planet. Planeta Uran będzie się znajdowała prawie 15° na północny wschód od Księżyca, ale będzie ginąć w jego blasku.

Natomiast w niedzielę 18 września Księżyc zbliży się do Urana i świecącej niedaleko niego z jasnością obserwowaną +4,5 magnitudo gwiazdy ν Psc, zakrywając tę ostatnią. Uran będzie świecił około 4° od Księżyca, prawie w połowie drogi między gwiazdami o i ζ Psc. Do opozycji Urana został miesiąc i planeta przebywa nad widnokręgiem przez większą część nocy, świecąc z jasnością +5,7 magnitudo. Gwiazda ν Psc znajduje się około 4,5 stopnia na południowy wschód od Urana i tworzy prawie trójkąt prostokątny z mającymi podobną do niej jasność gwiazdami o i μ Psc, z kątem prostym przy ν Psc. Całe zjawisko będzie można obserwować z dalekiej północy Rosji oraz północno-zachodniej Europy. Przez Polskę będzie przebiegała tym razem południowa granica zakrycia i w naszym kraju będzie można obserwować zakrycie brzegowe. Dokładne czasy zakrycia, wygenerowane programem Occult 4.2.0.3, przedstawia poniższa tabela:

 

Zakrycie gwiazdy ν Psc przez Księżyc (93%) 18/19 września 2016 r.
MiastoZakrycieOdkrycie
Gdańsk23:43:3624:12:37
Kraków
Krosno
Łódź23:47:0824:02:20
Poznań23:41:0424:06:09
Suwałki23:51:5524:10:53
Szczecin23:37:2924:09:33
Warszawa23:51:1024:02:42
Wrocław23:42:1724:01:03
Żywiec

Niedaleko Księżyca i Urana będzie wtedy również planeta karłowata (1) Ceres, która ostatniej nocy tego tygodnia będzie znajdowała się nieco ponad 12° na południowy wschód od Księżyca, prawie na linii, łączącej Księżyc z najjaśniejszą gwiazdą Ryb, Alreshą i po podwojeniu dzielącego Alreshę z Księżycem dystansu. Ceres świeci obecnie z jasnością obserwowaną +7,2 magnitudo i zbliża się do gwiazdy 69 Ceti, której jasność obserwowana to +5,3 magnitudo. Pod koniec tego tygodnia oba ciała niebieskie będzie dzieliła odległość 45 minut kątowych, a w przyszłym tygodniu Ceres czeka bardzo bliskie spotkanie z tą gwiazdą. Dokładna, wykonana w programie Nocny Obserwator, mapa nieba z trajektorią Urana i Ceres znajduje się tutaj.

 

 

Mapka pokazuje położenie planet Mars i Saturn początku drugiej dekady września 2016 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

 

Na niebie wieczornym Mars coraz bardziej oddala się od Saturna. W niedzielę 18 września odległość miedzy tymi planetami zwiększy się do ponad 14°. O godzinie podanej na mapce obie planety zajmują pozycję na wysokości zaledwie około 6° nad południowo-zachodnim widnokręgiem, stąd na ich obserwacje silnie będą wpływać turbulencje atmosfery i nierzadko w teleskopie nie uda się uzyskać dobrego obrazu tych planet. Jasność Marsa spadła już do -0,1 wielkości gwiazdowej, zaś średnica jego tarczy – poniżej 10″. Nadal jest mała faza Czerwonej Planety, która wynosi 85%. Jasność Saturna nie zmienia się tak szybko i obecnie ma ona wartość +0,5 wielkości gwiazdowej. Tarcza Saturna jest wyraźnie większa od tarczy Marsa i ma 16″. Maksymalna elongacja Tytana, tym razem wschodnia, wypada w tym tygodniu we wtorek 13 września.

Autor

Avatar photo
Ariel Majcher