Spośród interesujących zjawisk astronomicznych, które czekają nas w 2003 roku, jednym z najciekawszym będzie to, które zdarzy się w środę 9 maja rano. Wtedy to przed tarczą Słońca widoczna będzie najbliższa mu planeta.
Rok 2003 to rok trzech zaćmień: Księżyca (16 maja i 9 listopada) oraz W Polsce zobaczymy częściowe zaćmienie Słońca!“>Słońca (31 maja). Jednak przejście planety przed tarczą słoneczną zdarza się znacznie rzadziej niż zaćmienie (poprzednie, niewidoczne w Polsce, miało miejsce 15 listopada 1999 roku).
Zjawisko może mieć miejsce tylko w czasie dolnych złączeń Merkurego lub Wenus ze Słońcem. Orbity tych planet nie leżą w tej samej płaszczyźnie co orbita Ziemi i dlatego przejście nie zdarza się przy każdym dolnym złączeniu. W przypadku Merkurego ma to miejsce średnio 13 razy w ciągu stulecia (zawsze w maju lub listopadzie, gdy Ziemia przechodzi przez płaszczyznę orbity Merkurego). Przejścia Wenus przed tarczą Słońca zdarzają się parami w odstępie ponad stu lat (w czerwcu lub grudniu).
Poniższa tabelka przedstawia listę przejść Merkurego w XXI wieku:
Data | Godzina (czas uniwersalny) | Minimalna odległość (sekundy kątowe) |
7 maja 2003 | 07:52 | 708 |
8 listopada 2006 | 21:41 | 423 |
9 maja 2016 | 14:57 | 319 |
11 listopada 2019 | 15:20 | 76 |
13 listopada 2032 | 08:54 | 572 |
7 listopada 2039 | 08:46 | 822 |
7 maja 2049 | 14:24 | 512 |
9 listopada 2052 | 02:30 | 319 |
10 maja 2062 | 21:37 | 521 |
11 listopada 2065 | 20:07 | 181 |
14 listopada 2078 | 13:42 | 674 |
7 listopada 2085 | 13:36 | 718 |
8 maja 2095 | 21:08 | 310 |
10 listopada 2098 | 07:18 | 215 |
Natomiast przejścia Wenus będą miały miejsce 8 czerwca 2004 roku, 6 czerwca 2012 roku, 11 grudnia 2117 roku, 8 grudnia 2125 roku.
Nie wszystkie zjawiska będą widoczne w Polsce. Przejście przed tarczą Słońca trwa kilka godzin. Jeśli przypadnie to na godziny nocne – nici z obserwacji.
Przyszłoroczne zjawisko zobaczymy jednak w całości. Rozpocznie się ono o godzinie 7:12:56 czasu letniego. Słońce będzie się wtedy znajdować około 18 stopni nad wschodnim horyzontem. Maksimum zjawiska to godzina 9:52:23, a koniec – 12:31:46.
Dzień nie stanie się ciemniejszy jak w czasie zaćmienia Słońca tarczą Księżyca. Średnica kątowa Merkurego to zaledwie 12 sekund kątowych. Żeby obserwować zjawisko potrzeby będzie teleskop zaopatrzony w filtr osłabiający blask Słońca. Zobaczyć wtedy będzie można okrągłą plamkę powoli przemieszczającą się ze wschodu za zachód.
Znacznie ciekawiej wyglądają przejście Wenus. Planeta ma znacznie większą średnicę (około minuty kątowej). W momencie wchodzenia przed tarczę Słońca (i zchodzenia z niej) widać wokół niej jasny pierścień rozproszonego światła słonecznego. W ten sposób po raz pierwszy stwierdzono, że Wenus otoczona jest gęstą atmosferą.