Zdjęcie w tle: NASA/SDO (AIA) via Wikimedia Commons

Astrofotografia Słońca to typ astrofotografii zbliżony do astrofotografii planetarnej. Różni się od niego jednak tym, że używa się do niej specjalistycznych filtrów. Obserwacji Słońca nie wolno wykonywać bez filtrów, ponieważ prowadzi to do uszkodzeń elementów teleskopu i kamery. Filtry są potrzebne, aby m.in. światło od słońca nie wypaliło nam od środka teleskopu i aparatu/kamery, chyba że mamy specjalistyczny teleskop słoneczny, który ma wbudowane wszystkie filtry potrzebne do obserwacji słonecznej. Będziemy potrzebować też różnych zestawów w zależności od tego, którą część Słońca będziemy obserwować. Możemy fotografować albo fotosferę, albo chromosferę.

Obserwacja fotosfery Słońca jest zdecydowanie tańszą i łatwiejszą opcją z tych dwóch. Opiera się na fotografowaniu plam słonecznych, tranzytów planet i zaćmień Słońca. Do obserwacji fotosfery będziemy potrzebowali teleskopu i filtru foliowego położonego z przodu teleskopu.

Przykład zdjęcia fotosfery Słońca razem z tranzytem Merkurego.

Przykładowy filtr foliowy mocowany z przodu teleskopu.

O ile same obserwacje fotosfery są względnie proste, tak obserwacje chromosfery są znacznie trudniejsze. Do obserwacji chromosfery potrzebujemy filtra ERF (Energy Rejection Filter), filtra Etylowego i filtra blokującego. Filtry ERF mają za zadanie zredukować ilość energii, którą zbiera teleskop podczas obserwacji Słońca tak, aby nie wypaliło nam od środka sprzętu, przepuszcza on tylko światło wokół pasma wodoru. Następnie filtr etylowy pozwala na wyizolowanie różnych bardzo małych części z pozostałego światła, zwykle pasmo przepuszczania takich filtrów jest mniejsze niż 1 angstrem (0,1 nm). Bez tego filtra nasza kamera nie byłaby w stanie przebić się przez fotosferę Słońca. Na końcu znajduje się filtr blokujący, który nie przepuszcza światła, które nie znajduje się bezpośrednio na linii wodoru po przejściu przez filtr etylowy. Obserwacja chromosfery pozwala nam uchwycić protuberancjespikule.

Zdjęcie plamy słonecznej z zestawu do fotografii chromosfery.

Profesjonalnej klasy filtr etylowy Daystar Quantum.

Istnieją też oczywiście teleskopy przystosowane wyłącznie pod obserwacje Słońca, jednymi z najbardziej znanych producentów teleskopów słonecznych są Coronado i Lunt. Te teleskopy mają wszystkie potrzebne elementy już w nie wbudowane i jedynie potrzebują montażu, żeby mogły chodzić sprawnie.

Przykład teleskopu słonecznego Lunt 50mm.

Sama metoda fotografowania Słońca będzie bardzo zbliżona do astrofotografii planetarnej, raczej nie używa się aparatów fotograficznych a kamer monochromatycznych z małymi sensorami (3/8″ lub mniejsze) i z możliwością nagrywania filmików z jak największą wartością klatek na sekundę (FPS). Wpływ samej atmosfery będzie miał tu takie samo znaczenie jak przy astrofotografii planetarnej. Różnicą między tym a astrofotografią planetarną jest typ używanych filtrów i metoda robienia filmów. Powierzchnia Słońca jest bardzo zmienna, zwłaszcza jeżeli fotografuje się flary, dlatego zbieranie materiału zazwyczaj sprowadza się do wykonywania kilkunastosekundowych filmików, podczas których atmosfera jest jak najstabilniejsza.

Montaż do astrofotografii słonecznej nie musi być bardzo złożony, przy małych teleskopach to wystarczą nawet montaże, które nie mają możliwości prowadzenia za gwiazdami. Do większych teleskopów ta możliwość byłaby jednak zalecana. Jeżeli chodzi o akcesoria używane w astrofotografii słonecznej, to na pewno używane są (podobnie jak w fotografii planetarnej) soczewki Barlowa. Pamiętać należy jednak, żeby przy fotografii chrominancji słońca filtrami etylowymi należy umieścić Barlowy i inne dodatkowe elementy optyczne po filtrze etylowym. Zrobienie tego inaczej może mocno pogorszyć działanie filtra, gdyż jest on bardzo, bardzo czuły.

Życzymy udanych zdjęć i obserwacji, a następny artykuł będzie skupiał się na przygotowaniach sprzętu do astrofotografii.

Korekta – Zofia Lamęcka

Autor

Avatar photo
Michał Markowicz