Zdjęcie w tle: Wydawnictwo Jedność
Książka pt. „Wszechświat. Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba. Podróż do początków życia” autorstwa Mariny Costa oraz Waltera Riva to utwór idealny dla osób, które próbują zrozumieć, w jaki sposób ludzie w ciągu tysięcy lat poznawali sekrety, jakie skrywa przed nami kosmos. Autorzy prowadzą czytelnika od czasów prehistorycznych i starożytnych cywilizacji, przez czasy Galileusza i Hubble’a, aż po współczesne obserwacje wykonywane przez potężne obserwatoria takie jak teleskop Jamesa Webba. Dzięki licznym przystępnie opracowanym infografikom możemy prześledzić m.in. to, jak zmieniały się wyobrażenia ludzi o budowie wszechświata, które gwiazdy pełniły kiedyś rolę „gwiazdy polarnej” oraz jakie są kształty galaktyk i ich rozmieszczenie we wszechświecie.
Na tym tle książka bardzo ciekawie pokazuje wpływ kosmosu na życie ludzi. Autorzy przypominają, że niebo nie było tylko „sferą gwiazd”, ale narzędziem do przewidywania zjawisk na Ziemi. Przykładem jest gwiazda Syriusz w starożytnym Egipcie, której pojawienie się na niebie zapowiadało wylew Nilu. Wspomniane są również komety, dawniej często uznawane za złe omeny, oraz szczególna pozycja astronomów, którzy w różnych kulturach bywali jednocześnie kapłanami, uczonymi i doradcami władców.
Bardzo dużą zaletą tej książki jest to, że płynnie przechodzi ona od prostych ciekawostek, do bardziej złożonych tematów z zakresu astronomii czy astrofizyki. Trudniejsze pojęcia są tłumaczone w taki sposób, że nawet czytelnik bez posiadania naukowej wiedzy będzie w stanie je zrozumieć. Ogromną rolę odgrywają przy tym ilustracje i infografiki, wiele z nich to zachwycające zdjęcia obiektów kosmicznych wykonane przez teleskopy Hubble’a i Jamesa Webba. Co ważne, autorzy zwracają uwagę, że wszechświat obserwujemy nie tylko w świetle widzialnym: pokazują, jak obserwacje w podczerwieni, ultrafiolecie czy w mikrofalach pozwoliły teleskopom zbadać rzeczy, które dla zwykłego ludzkiego oka, byłyby zupełnie niezauważalne.
W tej książce znajdzie się też coś dla fanów misji kosmicznych, które nie są związane z obserwacjami przez teleskop, albowiem jest poświęcona niemała część książki na wyprawy ludzkości w kosmos, oraz na Księżyc. Przedstawione są łaziki eksplorujące powierzchnię Marsa czy Księżyca, a nawet misje związane z Wenus. Nie zabrakło też opisów sond, które zbadały gazowe olbrzymy, takich jak Juno, Cassini czy słynne Voyagery. Autorzy omawiają również współczesne i przyszłe plany: powrót człowieka na Księżyc w ramach misji Artemis, a także dalekosiężne wizje kolonizacji Marsa i wysyłania coraz bardziej zaawansowanych łazików oraz satelitów na obiekty Układu Słonecznego.
Książka nie ucieka także od tematów, które wciąż nie są w pełni zrozumiane przez współczesnych fizyków. Porusza kwestie ciemnej materii i ciemnej energii, zjawisk, o których wiemy, że istnieją dzięki wielu pośrednim dowodom, ale których właściwa natura nadal jest nieznana. Opisane jest, skąd wzięło się podejrzenie ich istnienia, jakie obserwacje je wspierają oraz jakie przyszłe urządzenia zostaną zbudowane, aby rozwikłać te kosmiczne tajemnice. Książka nie udaje, że ma na wszystko odpowiedź, pokazuje raczej, jak wygląda proces naukowego dochodzenia do prawdy.
Podsumowując, ta książka jest fenomenalną pozycją dla czytelników, pragnących poznać historię poznawania sekretów naszego Wszechświata oraz jakie działania są planowane na przyszłość, aby zrozumieć kolejne tajemnicze kosmiczne zjawiska. Łączy w sobie przepiękne ilustracje oraz infografiki, a jej zdolność tłumaczenia skomplikowanych zagadnień astronomicznych bądź astrofizycznych sprawia, że czytanie jej jest o wiele przyjemniejsze i kształcące.
Tytuł oryginalny: Universo – dall’osservazione a occhio nudo al James Webb Space Telescope
Autorzy: Marina Costa, Walter Riva
Tłumaczenie: Wioletta Pysiak
Wydawca: Wydawnictwo Jedność
Liczba stron: 360
ISBN: 978-83-8353-341-4
Data wydania: listopad 2025
Redakcja tekstu – Michał Markowicz
