Zdjęcie w tle: ESA
Według badań naukowców z Europejskiej Agencji Kosmicznej zderzenie galaktyk: Drogi Mlecznej i Galaktyki Strzelca (SagDEG), mogło mieć znaczący wpływ na powstanie Układu Słonecznego. Odkryta w latach 90-tych galaktyka karłowata kilkukrotnie przeszła przez dysk naszej galaktyki. Te zdarzenia nie tylko zdestabilizowały mniejszą galaktykę, ale także znacząco zmieniły historię i dynamikę Drogi Mlecznej oraz mogły przyczynić się do powstania Słońca i krążących wokół niego planet.
Mechanizm zderzeń galaktyk
Galaktyka Strzelca przebijała dysk Drogi Mlecznej trzykrotnie: około pięciu lub sześciu miliardów lat temu, następnie około dwóch miliardów lat temu i około miliarda lat temu. Zdarzenia były spowodowane oddziaływaniami grawitacyjnymi między tymi obiektami. Orbita SagDEG uległa zakrzywieniu, co doprowadziło do zderzenia z masywniejszą Drogą Mleczna. Mniejsza galaktyka przeszła przez dysk drugiej, tracąc część niesionego przez siebie materiału. Wewnątrz naszej galaktyki zderzenie wywołało specyficzny ruch gazu i pyłu gwiazdotwórczego, podobny do fali na wodzie.
Położenie galaktyki SagDEG względem Drogi Mlecznej na przestrzeni ostatnich 8 miliardów lat.
Wpływ interakcji między galaktykami na formowanie się nowych gwiazd
Badania, oparte na danych zebranych przez satelitę GAIA, ujawniły, że zderzenia z SagDEG znacząco zmieniły życie wewnątrz Drogi Mlecznej. Opisane wyżej zdarzania są silnie powiązane z głównymi okresami formowania się gwiazd, które przypadały kolejno na czas: 5,7 mld lat temu, 1,9 mld lat temu i 1 mld lat temu. W jednym z tych epizodów, około 4,7 mld lat temu powstało Słońce.
Po początkowym okresie intensywnego rodzenia się nowych gwiazd Droga Mleczna weszła w erę statyczną, z której wytrąciło ją zderzenie z mniejszym obiektem. Wpadająca w dysk galaktyka, wywoła silny ruch pyłu i gazu gwiezdnego podobny do fali na wodzie. Doprowadziło to do nierównomiernego rozkładu materiału gwiazdotwórczego w różnych częściach galaktyki. Wysoka gęstość pyłu w niektórych regionach, spowodowała intensywne powstanie nowych gwiazd. Prawdopodobnie gdyby galaktyki nie zderzyły się ze sobą, spora część gwiazd Drogi Mlecznej w ogóle by nie powstała.
Wpływ zderzeń z galaktyką Strzelca na aktywność gwiazdotwórczą Drogi Mlecznej. Credit: ESA
Powstanie Układu Słonecznego
Słonce powstało w okresie intensywnej aktywności gwiazdotwórczej Drogi Mlecznej po pierwszym zderzeniu z galaktyką Strzelca. Nie wiemy, czy chmura gazu, z której powstał Układ Słoneczny, zapadła się na skutek zderzenia galaktyk. Jest to jednak prawdopodobny scenariusz. Wykazuje to wiek naszej gwiazdy oraz obserwacje ewolucji innych gwiazd bliskich i podobnych Słońcu.
Obecne oddziaływania między galaktykami
Sugeruje się, że centrum Galaktyki Strzelca mogło ponownie przejść przez dysk Drogi Mlecznej w ciągu ostatnich kilkuset milionów lat. Obecne położenie względne obu obiektów jest również bliskie zderzeniu. Dodatkowo niedawno zaobserwowano wybuch formacyjny gwiazd. Być może dane nam będzie obserwować kolejne okresy wzmożonej aktywności gwiazdotwórczej Drogi Mlecznej, wywołane interakcją z SagDEG.
Obecne prowadzane przez GAIĘ badania, mają pomóc w zrozumieniu mechanizmów, rządzących życiem gwiazd w naszej galaktyce. Poznając historię innych gwiazd, lepiej poznamy także naszą gwiazdę i krążące wokół niej planety. Mamy nadzieję, że kolejne lata przyniosą nam więcej informacji o dynamice i rozwoju naszej galaktyki.
