Kiedy w 1930 roku Clyde Tombaugh odkrył Plutona, nie wiedział że odkrył jednocześnie największe ciało znajdujące się w obszarze Układu Słonecznego zwanym dziś Pasem Kuipera. W 1978 roku dowiedzieliśmy się o istnieniu Charona, księżyca dziewiątej planety. Od 1992 roku odkrywane są dalsze ciała znajdujące się poza orbitą Neptuna. Ostatnio Kosmiczny Teleskop Hubble’a odkrył trzy kolejne, najmniejsze jak dotąd, obiekty.

W ciągu ostatnich jedenastu lat odkryto ponad 700 KBO (Obiektów Pasa Kuipera, Kuiper Belt Object). Zwykle jednak były to dość duże ciała o średnicach powyżej stu kilometrów. Jest to zrozumiałe, dostrzeżenie mniejszych obiektów z tak ogromnej odległości jest bardzo trudne lub wręcz niemożliwe. Badając jednak jedynie największe ciała, nie można w pełni zrozumieć historii Pasa Kuipera. Potrzebujemy wiedzy o całej znajdującej się tam populacji.

Przez 15 dni w styczniu i lutym 2003 roku zespół astronomów używał Teleskopu Kosmicznego do poszukiwania małych obiektów w Pasie Kuipera, przeglądając niewielki obszar nieba w konstelacji Panny. Wykorzystywano urządzenie Advanced Camera for Surveys.

Dzięki urządzeniu Advanced Camera for Surveys (ACS) zainstalowanemu na Kosmicznym Teleskopie Hubble’a uczeni odkryli trzy najmniejsze jak dotąd i najsłabiej świecące obiekty znajdujące się poza orbitą Neptuna. Rysunek przedstawia orbity tych trzech nowo odkrytych ciał niebieskich, oznaczonych jako 2003 BF91, 2003 BG91 i 2003 BH91, względem orbit planet olbrzymów. Cała trójka krąży po podobnych orbitach. Na schemacie zaznaczono też orbity innego obiektu Pasa Kuipera – 2000 FV53. Tarcze planet narysowano nie w skali. Powiększono także Słońce, które będąc tak wielkie jak na rysunku pochłonęłoby ziemską orbitę.

Znaleziono trzy wyjątkowo słabo świecące obiekty, mające od 25 do 45 kilometrów średnicy. Oznaczone one zostały jako 2003 BF91, 2003 BG91 i 2003 BH91. Ich jasności wynosiły około 29 magnitudo, około miliarda razy za mało, by móc je dostrzec gołym okiem.

Członkowie zespołu kierowanego przez Gary’ego Bernsteina z University of Pennsylvania cieszą się z odkrycia. Są jednak zaskoczeni, że nie znaleźli więcej takich obiektów. Opierając się na ilości komet krótkookresowych obserwowanych w wewnętrznych częściach Układu Słonecznego, Bernstein i jego koledzy spodziewali się, że dzięki HST odkryją około 60 takich obiektów.

Odkrycie tak małej ilości KBO czyni trudniejszym zrozumienie dlaczego w pobliżu Ziemi pojawia się tyle komet, o których sądzimy że pochodzą właśnie z Pasa Kuipera” – wyjaśnia Bernstein. „To znak, że być może mniejsze planetyzymale zostały rozbite przez wzajemne zderzenia, do których dochodziło na przestrzeni ostatnich kilku miliardów lat„.

Autor

Michał Matraszek