Jedną z geologicznych osobliwości Plutona stanowią „unoszące się” na powierzchni skupiska wzgórz, które składają się głównie z lodu azotowego. Te wzgórza mogą dać nam wskazówki co do głębokości i historii procesów geologicznych równiny.
Artykuł napisała Angelika Godlewska.
W ciągu kilku dni od przelotu New Horizons obok Plutona 14 lipca 2015 roku opublikowano zdjęcia pokazujące niespodziewanie wysokie góry częściowo otoczone szeroką i bardzo płaską równiną. Równina ta, zwana Sputnik Planum, która stanowi bardziej wyraźną połówkę serca Tombaugh Regio (obszar nazwano na pamiątkę Clyde’a Tombaugha – odkrywcy Plutona), jednego z jaśniejszych obszarów Plutona, pokryta jest najprawdopodobniej lodem z tlenku węgla, podczas gdy otaczające ją wyżyny składają się głównie z lodu wodnego.
Równina Sputnik Planum ma wielkość porównywalną do Zatoki Hudsona (ok. 1050 na 800 km) i jest przecięta płytkimi pęknięciami, które dzielą ten obszar na wielokątne płyty. Na Sputnik Planum z otaczających go kraterów i dolin zdają się spływać lodowce zbudowane najprawdopodobniej z lodu azotowego. Ruch ten podobny jest do ruchu lodowców na Ziemi.
Te grupy i łańcuchy wzgórz na Plutonie wydają się być blokami lodu wodnego, które unoszą się na morzu składającym się głównie z zamarzniętego azotu o większej gęstości niż lód wodny.
Ostatnio zaprezentowano obraz równiny Sputnik Planum, który ukazuje coś nowego: skupiska wzgórz na powierzchni równiny. Mają do kilku kilometrów średnicy, wydają się poruszać wzdłuż kier lodowych i koncentrują się przy krańcach wielokątnych obszarów. Naukowcy zajmujący się geologią Plutona sugerują, że te tajemnicze wzgórza mogą być fragmentami wodnego lodu z wyżyn, które częściowo otaczają Sputnik Planum. Te lodowe wyspy wydają się być analogiczne do oceanicznych gór lodowych na Ziemi, i jako takie mogą dać nam podpowiedź co do głębokości azotowego „morza” na równinie Sputnik Planum.
Przy założeniu, że te wzgórza naprawdę mogą się swobodnie poruszać i biorąc pod uwagę zasadę równowagi izostatycznej, masa ułamkowa każdego wzgórza poniżej powierzchni jest proporcjonalna do stosunku jego gęstości podzielonej przez gęstość otoczenia. Czysty lód wodny w bardzo niskiej temperaturze ma gęstość 0,934 g/cm3, a lód azotowy 1,027 g/cm3. Stosunek dwóch podanych wcześniej wielkości wynosi 0,91, więc około 91% masy (a zatem również objętości) każdego wzgórza leży pod powierzchnią Sputnik Planum.
Zawartość wodnego lodu na powierzchni Plutona.
Jedna duża grupa nazwana Challenger Colles (dla upamiętnienia straconych na pokładzie promu kosmicznego Challenger w 1986 roku) o wymiarach 60 na 35 km nie znajduje się w środku Sputnik Planum, a bliżej wschodniego krańca obszaru, w pobliżu wyżyn w centrum Tombaugh Regio. Możemy więc przypuszczać, że prawdopodobnie te wzgórza stanowią granicę, za którą warstwa azotowego lodu staje się zbyt płytka.
Chociaż wcześniej spodziewano się, że Pluton jest zupełnie zmrożoną i martwą kulą, geolodzy z fascynacją obserwują ogromne zróżnicowanie jego powierzchni, na której nadal przebiegają aktywne procesy geologiczne.
