MOST, pierwszy kosmiczny teleskop kanadyjski w dał ważną wskazówkę o atmosferze i chmurze otaczającej tajemniczą planetę krążącej wokół innej gwiazdy.

Planety, nazwanej tak, że tylko astrofizycy mogą ją lubić – HD209458b (bo krąży wokół gwiazdy HD209458a), nie można zobaczyć bezpośrednio na zdjęciach, więc naukowcy z MOST (Microvariability & Oscillations of STars – Mikrozmienność i Oscylacja Gwiazd) użyli swojego teleskopu w celu zbadania spadku jasności, w czasie gdy planeta chowa się za gwiazdą (tzw. okultacja).

„Możemy powiedzieć, że ta zagadkowa planeta odbija mniej światła niż Jowisz w naszym Układzie Słonecznym” – ogłosił dzisiaj dr Jaymie Matthews na corocznym spotkaniu Kanadyjskiego Towarzystwa Astronomicznego w Montrealu. – „To mówi nam o naturze atmosfery tej obcej planety, a nawet o tym, czy ma chmury„.

Wiele planet odkrytych wokół innych gwiazd, znanych jako obce planety lub pozaosłoneczne planety, trzymaja się zaskakująco blisko swoich gwiazd. HD209458b okrąża swoją gwiazdę w odległości tylko 1/20 dystansu, jaki dzieli Słońce i Ziemię (jednostki astronomicznej [AU]). Wiemy, że na tej planecie nigdy nie mogło rozwinąć się życie, ale zrozumienie HD209458b to klucz do zagadki o formowaniu się planet i ich ewolucji, która sprawdzi teorie dotyczące naszego Układu Słonecznego i pozwoli przewidzieć, jak powszechne są zamieszkiwalne światy w naszej galaktyce. To, jak wielka gazowa kula, większa od Jowisza (który krąży 5 AU od Słońca) mogła się zbliżyć tak bardzo do swojej gwiazdy i to, jak jej atmosfera reaguje na potężne promieniowanie i grawitację gwiazdy to pytania czekające ciągle na odpowiedź.

„Droga, którą pokonuje do nas światło gwiazdy po odbiciu od planety, zależy od składu atmosfery i jej temperatury” – mówi Jason Rowe, student uniwersytetu British Columbia, który przetwarzał dane MOST. „HD209458b odbija w naszą stronę mniej niż 1/10 000 całego docierającego do niej widzialnego światła, to znaczy, że odbija 30-40% promieniowania, które otrzymuje od gwiazdy. Eliminuje to wiele możliwych typów atmosfery„. Dla porównania Jowisz odbija 50 procent światła w zakresie widzialnym dla MOST.

„Wyobraźcie sobie komara latającego wokół 400 watowej lampy ulicznej, ale nie na rogu ulicy, a 1000 kilometrów dalej!” – wyjaśnia dr Matthews. – „Jest to porównywalne z tym co próbujemy zrobić z MOST, aby wykryć planetę w systemie HD209458„.

Planeta została bezpośrednio zaobserwowana wcześniej w tym roku w podczerwieni przez kosmiczne obserwatorium NASA – Spitzera, na długości 24 mikrometrów, falach około 50 000 razy dłuższych niż te widziane przez człowieka. Obca planeta HD209458b obecnie lekko żarzy się, fizycy nazywają to emisją cieplną. MOST obserwuje ją na widzialnej przez ludzkie oko długości fali. Łącząc obrazy dalekiej podczerwieni ze Spitzera z wynikami z MOST, teoretycy są w stanie określić realistyczny model atmosfery tej planety, będącej gorącym Jowiszem.

MOST nie kończy swoich obserwacji. Będziemy śledzić ten układ pod koniec lata przez 45 dni, aby osiągnąć poprawę detekcji. W końcu planeta wyjdzie spod zakłóceń i będziemy mieć czysty obraz składu atmosfery, a także pogody – temperatury, ciśnienia i pokrycia chmurami„- mówi dr Matthews.

Dr Seager, światowy lider na polu modelowania atmosfery obcych planet, zwraca uwagę na wyzwanie tej dziedziny nauki: „Jesteśmy jak synoptycy próbujący zrozumieć wiatry i chmury na świecie, którego nigdy nie widzieliśmy. Dość trudno jest meteorologom powiedzieć czy będzie jutro pochmurnie w twoim mieście tutaj, na Ziemi. Wyobraźcie sobie, co to znaczy przewidzieć pogodę na planecie 150 lat świetlnych stąd!„.

Dr Sasselov jest także zachwycony wczesnymi odkryciami MOST: „Możliwości MOST stwarzają dobre warunki do największej nagrody – odkrycia planet wielkości Ziemi. Poszukiwanie planet podobnych do Ziemi już trwa„.