Czarna dziura w centrum odległej galaktyki uderza sąsiadującą galaktykę plazmowym dżetem poruszającym się z prędkością bliską prędkości światła.
Jedyna w swoim rodzaju czarna dziura znajduje się w galaktyce RAD12. Jej dżet narusza sąsiadującą galaktykę RAD12-B. Obie te galaktyki, zlokalizowane około miliard lat świetlnych od Ziemi, są na drodze do zderzenia i złączenia się.
Po raz pierwszy badania wykazały, że dżet z centrum galaktyki sięga aż do drugiej dużej galaktyki.
Dżety składają się ze zjonizowanego gazu i elektronów. Najczęściej obserwowane są pary dżetów poruszające się w przeciwnych kierunkach z prędkościami bliskimi prędkości światła. W RAD12 mamy do czynienia z wyjątkową sytuacją, ponieważ jej czarna dziura zdaje się wyrzucać tylko jeden dżet skierowany w kierunku RAD12-B. Przyczyna występowania tylko jednego dżetu jest nieznana.
Ananda Hota/GMRT/CFHT/MeerKAT (CC BY 4.0)Plazma wyłania się z RAD12 i dosięga do sąsiedniej galaktyki.
Najnowsze badania wykazały, że ten unikatowy układ może mieć wpływ na wygasanie formowania się gwiazd w galaktykach, gdyż wiadomo, że dżety wypierają zimny gaz, z którego składają się obłoki molekularne, w których powstają gwiazdy.
„Cieszymy się z odkrycia niespotykanego układu, który pomoże nam zrozumieć wpływ dżetów supermasywnych czarnych dziur na procesy formowania się gwiazd w trakcie łączenia się galaktyk” powiedział Ananda Hota – koordynator badań, adiunkt na Wydziale Energii Atomowej Uniwersytetu Mumbajskiego w Indiach.
Nietypowa asymetryczna natura dżetu czarnej dziury w galaktyce RAD-12 została po raz pierwszy zaobserwowana w 2013 r. Znaleziona została zarówno na podstawie obserwacji w świetle widzialnym przy wykorzystaniu Sloan Digital Sky Survey, jak i danych z radioteleskopów z Very Large Array. Wyróżniające się zachowanie galaktyki zostało potwierdzone przez późniejsze obserwacje przeprowadzone przez Hotę oraz jego współpracowników, dzięki radioteleskopom GMRT w Indiach i południowoafrykańskim MeerKAT.
Chociaż obserwowany jest stożkowy strumień młodej plazmy, wyrzucany z centrum RAD12, badania przy pomocy GMRT odkryły również starszą plazmę, rozciągającą się ponad strumieniem.
Starsza plazma rozpościera się niczym kapelusz grzyba, uzupełniając strukturę dżetu rozciągającego się na ponad 440 tys. lat świetlnych, czyli więcej niż długość RAD12 i na tyle daleko, aby sięgać do sąsiedniej galaktyki RAD12-B.
„Obserwacje przy pomocy GMRT i dane z różnych innych teleskopów, takich jak MeerKAT, wyraźnie sugerują, że dżet w RAD12 koliduje z sąsiednią galaktyką” stwierdził Hota.
Również społeczeństwo odegrało dużą rolę w badaniu RAD12, co podkreślił Hota. RAD@home to pierwsza obywatelska platforma do badań astronomicznych w Indiach. Zawiera wkład tysięcy indyjskich naukowców i studentów.
Praca zespołu została opublikowana 12 października w Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters.
Korekta – Matylda Kołomyjec
