Należy zwiększyć pozabudżetowe środki na naukę – oznajmił minister nauki, prof. Michał Kleiber podczas konferencji prasowej w środę w Warszawie. A co ze środkami budżetowymi?
„Zwiększenie udziału środków pozabudżetowych w finansowaniu badań naukowych pozwoli poprawić sytuację nauki polskiej” – stwierdza Kleiber.
Minister dodał, że przyszłe nakłady budżetu na naukę będą mniejsze niż dotychczas – w 2001 r. wynoszą one około 0,4 proc. PKB, w 2002 r. sektor nauki dostanie najprawdopodobniej 0,35 proc. PKB.
Minister przypomniał, że proporcje udziału środków budżetowych i pozabudżetowych w finansowaniu nauki kształtują się w Polsce odwrotnie niż w krajach rozwiniętych – tam ze środków pozabudżetowych finansuje się do 70 proc. wydatków na naukę, u nas jest to około 40 proc.
Powodzenie projektu zwiększenia pozabudżetowych środków na naukę zdaniem prof. Kleibera zapewnić może w dużej mierze zmiana stosunku społeczeństwa do badań naukowych. „Nie uda się dokonać zmian finansowania nauki polskiej bez zmiany informowania społeczeństwa o badaniach” – mówił minister.
Temu z kolei pomóc ma popularyzacja nauki i sprawozdawanie przez uczonych efektów ich pracy. „Każdy człowiek, który sięga do publicznej kieszeni, musi umieć wyjaśnić, dlaczego to robi” – mówił Kleiber.
„Kluczem do poprawy sytuacji jest zachęcenie tych, którzy dysponują pieniędzmi, do wspierania badań” – zaznaczał dodając, że rolę w tym mogą odegrać media popularyzujące naukę, jej sensowność i społeczne cele.
Minister stwierdził też, że wśród pionów realizujących badania naukowe w Polsce (uczelnie wyższe, Polska Akademia Nauk, Jednostki Badawczo-Rozwojowe) coraz ważniejsze stają się przedsiębiorstwa prowadzące badania we własnym zakresie. „Powinno się wzmocnić prowadzone tam badania” – podkreślał Michał Kleiber.
Jako jedno z mediów zgadzamy się, że polscy naukowcy słabo informują o przebiegu i wynikach prowadzonych przez siebie badań. Ciężko nam dotrzeć do jakichkolwiek informacji, jedynym wyjątkiem w kręgach astronomicznych i astronautycznych jest chyba regularna współpraca pomiędzy Polską Agencją Prasową i Centrum Badań Kosmicznych PAN.
Żałujemy też, że polskie instytucje nie doceniają potęgi Internetu jako platformy mogącej wspaniale nagłaśniać ich cenną działalność. W przypadku stron instytucji amerykańskich, czy instytucji Europy Zachodniej ciężko wręcz nie znaleźć kącika dla mediów (media corner), gdzie można odnaleźć nawet gotowe do publikacji artykuły prasowe. Lista artykułów jest na bieżąco aktualizowana i są one dostępne o dowolnej porze dnia i nocy.
Jak duże znaczenie ma popularyzacja prac naukowych, może świadczyć historia misji Pluto-Kuiper Express. W momencie gdy ze względu na brak funduszy zrezygnowano z niej, podniosły się liczne głosy sprzeciwu w szerokim środowisku naukowym i… nie tylko. Ostatecznie misja została uratowana dzięki świadomości amerykańskich parlamentarzystów.
Sądzimy jednak, że słowa prof. Kleibera nie zastąpią ograniczenia środków budżetowych na naukę polską – nie ukrywajmy – i tak niedofinansowaną. Namawianie środowisk pozabudżetowych do finansowania nauki nie oznacza jeszcze, że ta znajdzie się w lepszej sytuacji finansowej, a kroki prowadzące do ograniczenia jej finansowania z budżetu Państwa nie budzą naszej sympatii, wręcz przeciwnie.
