Zdjęcie w tle: NASA, ESA, and the Hubble Heritage Team (STScI/AURA)-ESA/Hubble Collaboration

Kruk to niewielki gwiazdozbiór nieba południowego, w Polsce najlepiej widoczny wiosną. Jak wiele innych konstelacji, Kruk również został po raz pierwszy skatalogowany przez Ptolemeusza w drugim wieku naszej ery. Zawiera niewiele obiektów głębokiego nieba, a wśród nich żadnych, które należałyby do katalogu Messiera. W jego skład wchodzi jedna gwiazda z systemem planetarnym.

Istnieją dwa mity, od których może pochodzić nazwa gwiazdozbioru; jeden z nich nakłada się na opowieść o Pucharze. Drugi natomiast opowiada historię o tym, jak grecki bóg Apollo powierzył pieczę nad królewną Koronis, swoją kochanką, właśnie krukowi. Kruk był świętym ptakiem Apolla i w tamtym czasie miał jeszcze białe pióra. Koronis, zostawiona samej sobie, szybko straciła zainteresowanie Apollem i niewiele później zakochała się w śmiertelniku imieniem Ischys. Kiedy kruk przekazał wieści Apollowi, bóg ze złości spalił mu pióra i od tego czasu wszystkie kruki są czarne.

Grecy zapożyczyli kruka od Babilończyków. W ich mitologii Kruk pojawia się jako MUL.UGA.MUSHEN. Był utożsamiany z bogiem deszczu, ponieważ pojawiał się na niebie tuż przed deszczowym sezonem.

Powyższy fragment mapy nieba przedstawia gwiazdozbiór Kruka w otoczeniu sąsiednich konstelacji.

Najjaśniejszą gwiazdą konstelacji jest Gienah (γ Crv), oddalona od nas o 165 lat świetlnych i prawdopodobnie podwójna. Jej nazwa pochodzi z frazy w języku arabskim, oznaczającej „prawe skrzydło kruka”. Szósta z kolei co do jasności jest Eta Corvi (η Crv), prawie 60 lat świetlnych od Ziemi, nieco młodsza i nieco bardziej masywna od naszego Słońca. Jest nieco podobna do Wegi (α Lyr), najjaśniejszej gwiazdy konstelacji Lutni, ponieważ obie te gwiazdy otoczone są dyskami skalnych odłamków i gazów – ale Eta Corvi ma ich aż dwa.

Na powyższej ilustracji przedstawione zostały wyobrażenia Pucharu i Kruka na tle gwiazd tworzących ich konstelacje. Rysunek pochodzi z dzieła Jana Heweliusza pod tytułem „Uranographia”.

Wśród nielicznych obiektów głębokiego nieba, które można znaleźć w obrębie gwiazdozbioru Kruka, najciekawsze są Galaktyki Czułki (NGC 4038 i NGC 4039). To układ dwóch zderzających się galaktyk, odkrytych w 1785 roku przez Williama Herschela. „Czułki”, od których pochodzi nazwa układu, to pył, gwiazdy i gaz, wyrzucone w przestrzeń na skutek interakcji dwu galaktyk. Oddalone są od nas o 45 milionów lat świetlnych; w 2004 i 2007 roku zaobserwowano w nich supernowe.

1,2 miliarda lat temu Czułki były odrębnymi galaktykami, z czego jedna prawdopodobnie galaktyką spiralną, a druga galaktyką spiralną z poprzeczką. 900 milionów lat temu zbliżyły się do siebie, a 600 milionów lat temu pierwszy raz się minęły, przechodząc przez siebie. Kiedy kolizja się zakończy, galaktyki prawdopodobnie połączą się w jedną, wielką galaktykę eliptyczną.

Zderzające się Galaktyki Czułki, NGC 4038 i 4039.

 

Autor

Matylda Kołomyjec