Wiosna zrobiła nam psikusa już w marcu i na razie pozostała na południu Europy. W dniach, w których zima odpuści na tyle, że pokażą się gwiazdy przed świtem będzie można obserwować zbliżający się do nowiu Księżyc (III kwadra w środę 3 kwietnia) oraz Saturna, natomiast wieczorem – Jowisza. Kometa C/2011 L4 (PanSTARRS) coraz bardziej zmniejsza swój blask i w tym tygodniu minie Galaktykę w Andromedzie, stając się tym samym obiektem okołobiegunowym, czyli widocznym na niebie przez całą noc.
Kometa C/2011 L4 (PanSTARRS) przez cały najbliższy tydzień nie opuści gwiazdozbioru Andromedy i zbliża się do naszej największej sąsiadki z Lokalnej Grupy Galaktyk, czyli M31. Do największego zbliżenia do M31 dojdzie w czwartek 4 kwietnia, gdy odległość między środkami obu ciał niebiańskich wyniesie około 2,5 stopnia i jeśli tylko pozwoli na to pogoda warto uwiecznić owo zbliżenie na zdjęciu. M31 może posłużyć jako wskazówka do odnalezienia komety, gdyż Galaktykę w Andromedzie łatwo odnajdzie każdy obserwator nieba nawet z niezbyt dużym stażem, a kometa będzie się swobodnie mieścić razem z nią w jednym polu widzenia lornetki.
Jak napisałem we wstępie kometa jest już obiektem niezachodzącym nad Polską i można ją obserwować zarówno wieczorem, jak i rano. Lepszą pozycję na niebie kometa zajmuje rano, gdyż godzinę przed świtem znajduje się na wysokości ponad 20° prawie dokładnie nad punktem NE widnokręgu i wysokość ta będzie szybko rosła. Godzinę po zmierzchu kometa świeci tylko nieco ponad 15° nad punktem NW widnokręgu i wysokość ta będzie rosła powoli. Niestety rano przeszkadza wciąż jasny Księżyc, za to kometę można obserwować na ciemniejszym tle nieba.
Mapka pokazuje położenie Jowisza w pierwszym tygodniu kwietnia 2013 roku.
Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).
Znacznie łatwiejszy do odnalezienia od komety jest Jowisz, który w momencie zachodu Słońca świeci około 45° nad zachodnim horyzontem, natomiast o godzinie podanej na mapce jest już niestety 20° niżej. Jowisz w dalszym ciągu przesuwa się na wschód i obecnie przebywa na linii łączącej Aldebarana z Kapellą w Woźnicy. W tym tygodniu planeta minie gwiazdę τ Byka, która świeci jasnością obserwowaną +4,3 magnitudo. W czwartek 4 kwietnia odległość między tymi ciałami niebiańskimi wyniesie nieco ponad 1°.
Jowisz oddalił się od nas o kolejne kilkanaście milionów kilometrów i jego obserwowane średnica kątowa oraz jasność spadła jeszcze bardziej. W tych dniach Jowisz będzie świecił blaskiem -2,1 magnitudo, a jego tarcza ma średnicę 35″. W układzie księżyców galileuszowych będzie można dostrzec następujące zjawiska:
- 4 kwietnia, godz. 23:10 – Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
- 4 kwietnia, godz. 23:42 – Europa chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
- 5 kwietnia, godz. 20:26 – wejście Io na tarczę Jowisza,
- 5 kwietnia, godz. 21:32 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
- 5 kwietnia, godz. 22:38 – zejście Io z tarczy Jowisza,
- 5 kwietnia, godz. 23:48 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
- 6 kwietnia, godz. 18:22 – wejście Europy na tarczę Jowisza,
- 6 kwietnia, godz. 20:16 – wejście Ganimedesa na tarczę Jowisza,
- 6 kwietnia, godz. 20:30 – wejście cienia Europy na tarczę Jowisza,
- 6 kwietnia, godz. 20:54 – zejście Europy z tarczy Jowisza,
- 6 kwietnia, godz. 21:00 – wyjście Io z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
- 6 kwietnia, godz. 22:46 – zejście Ganimedesa z tarczy Jowisza,
- 6 kwietnia, godz. 23:08 – zejście cienia Europy z tarczy Jowisza,
- 7 kwietnia, godz. 0:40 – wejście cienia Ganimedesa na tarczę Jowisza.
Dużo się będzie działo w nocy z soboty 6 na niedzielę 7 kwietnia. Początkowo będzie widać tylko Kalisto, która będzie bliska swojej maksymalnej elongacji wschodniej, ponieważ pozostałe księżyca będą albo przed, albo za swoją planetą macierzystą. Do godziny 21 naszego czasu ponownie zaczną być widoczne Europa z Io, a przed 23 – Ganimedes.
Mapka pokazuje położenie Saturna w pierwszym tygodniu kwietnia 2013 roku.
Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).
Kolejną jasną planetą na naszym niebie, której dodatkowo warunki obserwacyjne jeszcze przez 4 tygodnie będą się poprawiać, jest Saturn. Planeta przesuwa się ruchem wstecznym z prawie maksymalną prędkością kątową (obecnie prawie 4 minuty kątowe, czyli 12 swoich średnic, na dobę,) i w tym tygodniu świecić będzie z jasnością obserwowaną +0,2 magnitudo w odległości nieco mniej niż 6° od gwiazdy Zuben Elgenubi. Maksymalna elongacja Tytana (wschodnia) przypada w tym tygodniu we wtorek 2 kwietnia.
Mapka pokazuje położenie Księżyca w pierwszym tygodniu kwietnia 2013 roku.
Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).
Na koniec zostawiłem opis widoczności Księżyca, który widoczny będzie w drugiej połowie nocy, a pod koniec tygodnia tuż przed świtem. Dodatkowo będzie on utrudniał poranne obserwacji komety C/2011 L4 (PanSTARRS). Od poniedziałku do niedzieli Księżyc przemierzy część swojej orbity od gwiazdozbioru Wężownika do gwiazdozbioru Wodnika, odwiedzając po drodze jeszcze gwiazdozbiory Strzelca i Koziorożca.
W nocy z niedzieli 31 marca na poniedziałek nad większością kraju przebywały chmury, z których sypał śnieg, ale nad niektórymi obszarami Polski można było zobaczyć Księżyc w fazie 73% przebywający prawie w połowie drogi między Antaresem – najjaśniejszą gwiazdą Skorpiona a Sabikiem – jednej z gwiazd Wężownika. Od Antaresa Księżyc był oddalony o 7,5 stopnia, zaś od Sabika – o niecały stopień bliżej.
Następne 3 noce Srebrny Glob spędzi na tle gwiazdozbioru Strzelca. Najciekawszy będzie poranek w środę 3 kwietnia, kiedy faza Księżyca zmniejszy się już do 51%. O godzinie pokazanej na mapce naturalny satelita Ziemi świecił będzie niecałe 7° prawie dokładnie na północ od Nunki – najjaśniejszej gwiazdy konstelacji (jasność +2 magnitudo). Jednocześnie Księżyc będzie znajdował się prawie 2° na północ od gwiazdy &ksi;2 Sagittarii (na mapce jest ona tuż pod Księżycem). W tym samym czasie blisko Księżyca – w odległości 2,5 stopnia na zachód – będzie znajdowała się planeta karłowata Pluton, jednak ze względu na jej jasność (+14,1 wielkości gwiazdowej) oraz jasne tło nieba będzie ona praktycznie niemożliwa do zaobserwowania z naszego kraju.
Czwartek 4 kwietnia i piątek 5 kwietnia Księżyc spędzi w sąsiedztwie dwóch dość jasnych gwiazd konstelacji Koziorożca oznaczanych na mapach greckimi literami &alpha: (Deneb Algedi) oraz β (Dabih). W czwartek faza Księżyca będzie wynosiła 39%, a odnajdziemy go około 7° na zachód od wspomnianych gwiazd, zaś dobę później Księżyc zmniejszy fazę do 29% i przesunie się na pozycję 7° na wschód od nich.
W weekend sierp Księżyca będzie już bardzo cienki i będzie wschodził już bardzo późno: jego faza będzie wynosić od 29% w sobotę do 11% w niedzielę, a nad horyzont wzniesie się dopiero po 4 nad ranem, czyli mniej niż dwie godziny przed Słońcem. Dlatego odnalezienie Srebrnego Globu nie będzie proste i to nie tylko dlatego, że niebo może być zasnute chmurami. Wpływ na to będzie miało również niskie położenie Księżyca nad horyzontem. O godzinie podanej na mapce w sobotę będzie to niecałe 7°, natomiast dobę później – zaledwie 3°.
