Zdjęcie w tle: Stellarium

Ostatni miesiąc 2024 roku, grudzień, już za rogiem. Będzie w nim można obserwować więcej, niż tylko pierwszą gwiazdkę w Boże Narodzenie. Najdłuższe noce w roku przy dobrej pogodzie dadzą wiele czasu, aby spojrzeć w niebo.

Miesiąc rozpoczynamy 1 grudnia o 7:25, kiedy to nasza gwiazda wyjdzie zza horyzontu. Dzień potrwa osiem godzin do 15:25, a z kolejnymi dniami będzie się on skracać. Najkrótszy dzień roku i początek astronomicznej zimy wypada 21 grudnia; dzień potrwa 7 godzin 37 minut, od 7:45 do 15:22. Od tego momentu długość nocy będzie maleć, a długość dnia rosnąć.

Stellarium

Niebo 21 grudnia o 7:53.

Księżyc

Najlepsze warunki do obserwacji, bez zanieczyszczającego swoim blaskiem naszego naturalnego satelity, będą na początku oraz pod koniec miesiąca. Podobnie jak listopad, grudzień zarówno rozpoczniemy, jak i zakończymy nowiem, a pełnia wypadnie równo w połowie miesiąca – 15 grudnia. Możemy też wypatrywać pięknych widoków Księżyca w pobliżu innych jasnych obiektów na sferze niebieskiej:

• 8 grudnia – Księżyc w pobliżu Saturna
• 13 grudnia – Księżyc w Plejadach
• 14 grudnia – koniunkcja Jowisza i Księżyca
• 17 grudnia – Księżyc w pobliżu Marsa
• 20 grudnia – Księżyc w pobliżu Regulusa

Planety

Grudzień będzie idealnym czasem do obserwacji planet, gdyż w tym miesiącu są one widoczne wszystkie!

• Merkury – Na początku grudnia Merkury będzie zmniejszał swoją elongację. Najbliżej Słońca będzie widoczny 5 grudnia. Od tego momentu z każdym dniem warunki jego obserwacji będą się poprawiać. Maksymalną elongację wschodnią (22°03’) Merkury osiągnie w Boże Narodzenie 25 grudnia. Widoczny będzie nad ranem przed wschodem Słońca.
  
• Wenus – Ze wszystkich planet Wenus będzie zachodzić najwcześniej. Na początku miesiąca będzie zachodzić na południowym zachodzie o 18:24, jednak z każdym kolejnym dniem będzie zbliżać się do maksymalnej elongacji i będzie widoczna coraz dłużej; w sylwestra będzie widoczna do 19:44. Znaleźć ją nie będzie trudno. Jej jasność pierwszego grudnia to -4,06 mag przy fazie 68%. Będzie znajdować się wtedy w Strzelcu. Do 31 grudnia przesunie się do Wodnika; jej jasność wzrośnie do -4,25 mag, a faza maleje do 56%.
• Mars – Grudzień zaowocuje w świetnych warunkach do obserwacji Marsa. Będzie widoczny przez cały miesiąc przez większą część nocy. Szukać możemy go w Raku. Z kolejnymi dniami miesiąca będzie widoczny coraz dłużej (najpierw po dwudziestej, a później będzie wschodzić coraz wcześniej, aż 31 będzie widoczny ponad horyzontem już po siedemnastej). Jego jasność zwiększy się z -0,5 mag do -1,2 mag.
  
• Jowisz – Widoczny przez całą noc przez cały miesiąc, a jego jasność będzie wynosić -2,6 mag. Szukać możemy go w Byku nieopodal Aldebarana, a 14 grudnia w koniunkcji z Księżycem.
  
• Saturn – Będzie dobrze widoczny na początku miesiąca. Ale z obserwacjami musimy się spieszyć, gdyż zajdzie za horyzont przed północą. Z każdym dniem tego czasu będzie coraz mniej – w sylwestra Saturn przestanie być widoczny już koło 21.
  
• Uran – Widoczny przez większość nocy (dopiero późnym rankiem zachodzi pod horyzont). Jego jasność wynosi 5,6 mag.
  

Roje meteorów

W grudniu swoje maksimum mają dwa warte uwagi roje meteorów: Ursydy i Geminidy.

Ursydy to rój meteorów związany z kometą 8P/Tuttle. Możemy go obserwować między 17 a 26 grudnia, a jego maksimum wypada 22-23 grudnia. Nazwa Ursydy pochodzi od łacińskiego Ursa (niedźwiedź), a więc jak możemy się spodziewać, radiant tego roju znajduje się w Małej Niedźwiedzicy. ZHR roju to około 10, a z Polski obserwację są o tyle dobre, że radiant ma wysoką deklinację.

Geminidy (od Gemini – bliźnięta) są rojem powstałym w wyniku planetoidy (3200) Phaethon. Widoczne są miedzy 4 a 17 grudnia, a maksimum przypada na 13-14 grudnia (co niestety wypada w tym roku blisko pełni Księżyca). Ich ZHR to aż 120/130. Radiant góruje około 2, co jest najlepszym czasem na obserwacje.

Pierwsza gwiazdka

W ty roku pierwszą „gwiazdką” w Wigilię będzie Wenus. Widoczna na południu z jasnością -4,2 mag, na pewno nie sprawi trudności w znalezieniu. Alternatywnie, gdy będziemy wypatrywać gwiazdki na wschodzie, może okazać się nią Jowisz. Również bardzo jasny, a przy zachodzie Słońca fragment nieba gdzie się znajduje, będzie ciemniejszy.

Stellarium

Niebo 24 grudnia: jasna Wenus (po prawej) i Jowisz (po lewej).