Atomy, izotopy, promieniowanie – pojęcia te zazwyczaj kojarzą nam się z naukami ścisłymi, takimi jak fizyka czy chemia. Okazuje się jednak, że mogą być bardzo przydatne w poznawaniu… historii. To właśnie udowadnia nam autor książki „Zegary Wszechświata. Atom. Historia, jakiej nie znacie”.
David J. Helfand, bo o nim tu mowa, jest dziekanem Wydziału Astronomii na Uniwersytecie Columbia i byłym prezesem Amerykańskiego Towarzystwa Astronomicznego. Skąd zatem wzięło się jego zainteresowanie historią? Otóż, czytając czasopismo „The American Scientist”, autor natknął się na artykuł dotyczący odtwarzania historii na podstawie badań atomów. Postanowił zgłębić ten temat, a efektem tego jest powstanie całej książki.
Publikacja momentami swoją formą bardziej przypomina artykuł naukowy niż książkę popularnonaukową. Autor podaje nam konkretne dane i niejednokrotnie posługuje się żargonem naukowym. Na końcu książki znajduje się jednak słowniczek wyjaśniający wszystkie trudniejsze pojęcia. Opisywane zagadnienia bywają skomplikowane i ich zrozumienie wymaga skupienia, jednak jednocześnie są niezwykle fascynujące. Rozdziały są podzielone na mniejsze części, co zdecydowanie ułatwia ich czytanie – podobnie liczne grafiki i schematy, które dodatkowo upraszczają zrozumienie opisywanych zjawisk.
W swoim dziele Helfand zabiera nas w długą podróż po świecie atomów. Najpierw poznajemy historię ich odkrycia, a także własności i przemiany, którym ulegają. Następnie dowiadujemy się, w jaki sposób można wykorzystać tę wiedzę w praktyce poprzez datowanie izotopowe. Atomy umożliwiają nam poznanie diety pierwszych ludzi, odkrycie przyczyny wyginięcia dinozaurów, odtworzenie procesu powstawania Układu Słonecznego i wiele, wiele więcej. Autor prezentuje nam także historię powstania całego otaczającego nas świata, urozmaiconą przez historyjkę opowiedzianą z perspektywy kwarku górnego.
Ta wiedza pozwoliła nam spojrzeć w zupełnie nowy sposób na atomy […] i dostrzec w nich historyków, którzy mogą nam wiele powiedzieć na temat dziejów naszego świata.
David J. Helfand, Zegary Wszechświata. Atom. Historia, jakiej nie znacie, s. 370.
Z jednej strony książka Helfenda stanowi kompendium najważniejszej wiedzy o fizyce jądrowej, z drugiej zaś prezentuje zupełnie nowe spojrzenie na możliwości, jakie otwierają przed nami badania atomów. Dzięki nim można badać historię o wiele starszą, niż kiedykolwiek nam się marzyło – mowa tu nawet o miliardach lat wstecz. Autor przytacza dużą ilość konkretnych odkryć dokonanych za pomocą datowania izotopowego, które pokazują, jak ważna jest ta metoda badań.
Myślę, że warto przeczytać tę książkę przede wszystkim dlatego, iż prezentuje ona nietypowe, bardziej interdyscyplinarne spojrzenie na naukę. Pokazuje, że łączenie wiedzy z zupełnie różnych dziedzin może przynosić niespodziewanie dobre efekty. Warto wspomnieć też o tym, że autor zamieścił w swojej książce kilkudziesięciostronicową bibliografię, dzięki której osoby zainteresowane mogą znacznie bardziej zagłębić się w temat.
Tytuł oryginalny: The Universal Timekeepers: Reconstructing History Atom by Atom
Autor: David J. Helfand
Tłumaczenie: Bogumił Bieniok, Ewa L. Łokas
Wydawca: Copernicus Center PRESS
Liczba stron: 448
Data wydania: 26 czerwca 2024
Korekta – Matylda Kołomyjec
