Punkt materialny (masa punktowa) to ciało fizyczne obdarzone masą, ale mające tak małe rozmiary, że w opisie matematycznym można je potraktować jak punkt geometryczny. W zależności od problemu punktem materialnym może być:
– kamień rzucony pod pewnym kątem do powierzchni Ziemi – jego rozmiary są nieistotne w porównaniu z odległością, jaką przebędzie i dokładnością pomiarów
– statek na morzu – jego rozmiary są nieistotne w porównaniu z rozmiarami morza
– Ziemia poruszająca się po orbicie wokół Słońca – jej wymiary są nieistotne w porównaniu z promieniem orbity

Redukcja ciała do punktu materialnego ma istotne znaczenie dla prostoty opisu ruchu danego ciała. Masa punktowa w fizyce to idealizacja ciała lub układu ciał, w której wymiary układu można pominąć w porównaniu z odległościami, które pokonuje. Wtedy można przyjąć, że cała masa układu jest skupiona w środku masy układu. W przypadku jednorodnego ciała kulistego masa punktowa jest nie tylko idealizacją, ponieważ takie ciała zachowuje się tak jak masa punktowa.

Prawa ruchu punktu materialnego mającego masę równą masie ciała sztywnego są identyczne z ruchem jednego punktu związanego z ciałem. Punkt ten nazywany jest środkiem masy. Masa punktowa ma nieskończoną gęstość i nie posiada żadnego pędu. Siła grawitacji działająca na masę punktową jest nieskończona, podobnie jak potencjał grawitacyjny w tym punkcie.