Jowisz szczyci się tytułem największej planety Układu Słonecznego, jednak Saturn – drugi największy, zajmował 1. miejsce, jeśli chodzi o liczbę księżyców. Do czasu – naukowcy z Minor Planet Center (MPC) w Bostonie odkryli 12 nowych księżyców Jowisza, dając łącznie 92 księżyce, spychając Saturna, z liczbą 82 księżyców, na drugie miejsce w tej kategorii.
Wspomniane MPC, będące filią harvardzkiego Smithsonian Astrophysical Observatory, opublikowało niedawno raport, w którym szczegółowo opisuje orbity 12 dotychczas nieodkrytych księżyców Jowisza. Liczba ta oznacza 15% wzrost liczby znanych ludzkości księżyców tego gazowego olbrzyma.
Ilustracja orbit księżyców Jowisza, bez uwzględnienia tuzina odkrytych w latach 2021/23.
Z definicji, księżyc jest naturalnym ciałem niebieskim, orbitującym z planetą wokół wspólnego środka masy. Zgodnie z tą definicją, miłośnicy Saturna nie mają powodów by tracić nadzieję na jego księżycowy triumf. Naukowcy bowiem, poza odkrytymi dotychczas 83 księżycami, co rusz odkrywają nowe planetoidy w jego okolicy. Nie mogą jednak stwierdzić, czy są to księżyce, gdyż niezbadane i nieokreślone pozostają ich dokładne orbity.
Co ciekawe Scott Sheppard, astronom Carnegie Institute for Science w Waszyngtonie, który zaakceptował obserwacje orbit nowoodkrytych księżyców, zrobił to dopiero niedawno. Pierwsze ich obserwacje wykonywane były już w 2021 roku, jednak konieczne było prześledzenie całych orbit wszystkich tych księżyców. Najmniejszy okres jednego księżyca wynosi 340 ziemskich dni, jednak 9 z 12 rzeczonych naturalnych satelitów, jest wyjątkowo oddalona od Jowisza – ich okresy wynoszą nawet 555 ziemskich dni. Te najdalsze z nich są także relatywnie niewielkie – tylko pięć z nich ma średnice większe niż 8 kilometrów.
Zdjęcie Jowisza zrobione przez NIRCam w podczerwieni.
Ponadto, wszystkie te odległe księżyce mają orbity wsteczne. Oznacza to, że poruszają się w przeciwnym kierunku, niż ten obrotu Jowisza. Sugeruje to, że księżyce te zostały uchwycone przez ogromne oddziaływanie grawitacyjne Jowisza, ale pochodzą prawdopodobnie z kolizji i rozerwań większych ciał niebieskich.
Reszta odkrytych księżyców ma orbity postępujące (niewsteczne) i znajduje się bliżej swojej macierzystej planety. Orbitują one w pobliżu 13 innych księżyców, w tym księżyców Galileuszowych – Io, Europy, Ganimedesa i Kallisto.
Odkrycia te rzucają nowe światło na badania planet w Układzie Słonecznym – mamy kolejne potwierdzenie, że wciąż możemy odkrywać niespodziewanie wiele w naszym najbliższym kosmicznym sąsiedztwie. Nowoodkryte księżyce Jowisza mogą stanowić cel przyszłych misji bezzałogowych, w tym misji JUICE Europejskiej Agencji Kosmiczne (mającej wystartować w kwietniu 2023), czy też Europa Clipper NASA.
