Satelita TRACE zaobserwował ciemne struktury przypominające kształtem gigantyczne kijanki wielkości Ziemi, pływające w rozgrzanej do temperatury milionów stopni atmosferze Słońca. Ich powstanie związane jest z potężną słoneczną eksplozją z 21 kwietnia 2002 roku i koronalnym wyrzutem masy (CME). Obserwacje struktur mają dostarczyć informacji dotyczących procesu rekonekcji magnetycznej, który może być odpowiedzialny za erupcje słoneczne, zagrażające satelitom i systemom energetycznym na Ziemi.

“Kijanki” wyróżnia również tajemnicze zachowanie. “W otoczeniu flary słonecznej związanej z CME większość materii porusza się w kierunku od powierzchni Słońca, ale “kijanki” poruszają się w dół, z prędkością początkową od 30 do 600 kilometrów na sekundę, to coś absolutnie nieoczekiwanego” – mówi dr David McKenzie z Montana State University, który wielokrotnie obserwował te struktury na zdjęciach mniejszej rozdzielczości wykonanych przez japońskiego satelitę Yohkoh w miękkim promieniowaniu X.

Satelita TRACE (Transition Region and Coronal Explorer) zarejestrował promieniowanie ultrafioletowe emitowane przez atomy żelaza w plazmie słonecznej w temperaturze 1,5 miliona stopni Celsjusza i 10 milionów stopni. Teorie wyjaśniające powstawanie struktur kijankopodobnych mówiły, że są to gęste krople plazmy o temperaturze, której TRACE nie rejestruje i które absorbują promieniowanie ultrafioletowe otaczającej je plazmy. Według innego pomysłu są to obszary puste, w których prawie nie ma plazmy.

W obu przypadkach na zdjęciach z TRACE’a regiony te byłyby ciemne. Jednak najnowsze obserwacje TRACE oraz innych satelitów przekonały naukowców, że obszary te muszą być niezmiernie gorącą pustką magnetyczną w plazmie. Pustka powstaje, kiedy pola magnetyczne w atmosferze słonecznej łączą się i towarzyszą flarze słonecznej oraz CME. Publikowane badania wskazują, że obszary “kijanek” są ciemne, ponieważ nie zawierają wiele materii.

Badane obszary to dokładniej tuby w polu magnetycznym widoczne w przekroju. Ciśnienie magnetyczne tuby nie pozwala tymczasowo plazmie z zewnątrz wtargnąć do środka. Gdy nie ma plazmy – nie ma promieniowania ultrafioletowego i na zdjęciach są widoczne czarne plamy. Po rekonekcji tuba odsuwa się od uciekającego wyrzutu koronalnego. Gdy porusza się w stronę powierzchni, wypełnia ją coraz więcej plazmy i tuba znika.

Dzięki dużej szczegółowości zdjęć TRACE, naukowcy mogą lepiej obserwować zachowanie “kijanek”. “Nikt nie wie dokładnie, w jaki sposób działa rekonekcja. Obserwacje wykonane przez TRACE dają nam wskazówki, które pozwalają wybierać pomiędzy konkurującymi ze sobą teoriami” – mówi dr Edward Deluca. – “Lepsze rozumienie rekonekcji pozwoli lepiej zrozumieć silnie zmagnetyzowane regiony Słońca, erupcje i CME – dodaje.

Autor

Anna Marszałek