Dzięki zakryciu słabej gwiazdy przez planetę karłowatą Eris możliwe stało się dokładniejsze wyznaczenie jej średnicy. Zjawisko miało miejsce pod koniec listopada zeszłego roku. Obserwacje wykazały, że Eris jest niemal dokładnie rozmiarów Plutona. Wyniki zostały opublikowane w listopadowym wydaniu Nature.

W listopadzie 2010 roku wystąpiło zakrycie słabej gwiazdy przez Eris. Obserwacja zjawiska była utrudniona przez odległość i rozmiary planety karłowatej. Zakrycia stanowią najdokładniejszą, często nawet jedyną dostępną metodę pomiaru kształtu i odległości do najbardziej odległych ciał Układu Słonecznego. Jest to też zjawisko dosyć rzadkie i w przypadku Eris następnego można się spodziewać dopiero w 2013 roku.

Próbę przeprowadzenia pomiarów podjęto w 26 obserwatoriach (także amatorskich) na całym świecie na przewidywanej drodze cienia planety. Niestety tylko dwa były w stanie dokonać bezpośredniej obserwacji, obydwa znajdują się w Chile. Pierwszym z nich było obserwatorium ESO La Silla, używające teleskopu TRAPPIST, a drugim obserwatorium w San Pedro de Atacama, używające równolegle dwóch teleskopów. Wszystkie trzy zarejestrowały nagły spadek jasności gwiazdy spowodowany przez okultację.

Połączone obserwacje sugerują, iż kształt Eris jest zbliżony do sferycznego. Te pomiary powinny dokładnie zmierzyć jej kształt i rozmiar pod warunkiem, że nie zostaną zakłócone przez obecność dużych gór. Występowanie takowych jest jednak mało prawdopodobne na tak dużych lodowych planetach.

Eris została zidentyfikowana jako duży obiekt w zewnętrznej części Układu Słonecznego w 2005 roku. Jej odkrycie było jedną z przyczyn utworzenia nowej klasy ciał Układu Słonecznego: planet karłowatych oraz zdegradowania Plutona do tejże. Spory, jakie przy tym narosły, doskonale wyjaśniają, dlaczego planeta karłowata otrzymała imię greckiej bogini niezgody.

Wcześniejsze pomiary używające innych metod sugerowały, że Eris jest około 25% większa od Plutona, ze średnicą około 3000 km. Nowe obserwacje wykazują jednak, iż oba ciała są zasadniczo tych samych rozmiarów. Nowo wyznaczona średnica Eris to 2326 km z dokładnością 12 km. Co ciekawe, czyni to wymiary Eris bardziej dokładnymi, niż rozmiary Plutona, który jest około 3 razy bliżej Słońca, a jego średnica została określona pomiędzy 2300 a 2400 km. Paradoks wynika z tego, że średnica Plutona jest trudniejsza do zmierzenia z powodu występowania atmosfery, przez co jego krawędzie są niemożliwe do wyznaczenia przy użyciu analogicznych metod. Masę Eris wyznaczono badając jej ruch poprzez rozpatrzenie położenie barycentrum układu dwóch ciał (samą Eris i jej księżyc Dysnomia). Okazało się, że Eris jest około 27% cięższa od Plutona. Pozwoliło to wyznaczyć jej gęstość na poziomie 2,52 g/cm^3 a to z kolei pozwala przypuszczać, iż Eris jest planetą skalistą pokrytą relatywnie cienką skorupą lodu.

Eris jest jeszcze bardziej zdumiewająca. Jej powierzchnia odbija 96% padającego na nią światła (albedo w świetle widzialnym 0,96). Jest to bardzo wysoki współczynnik, wyższy nawet od albedo świeżego śniegu. W połączeniu z badaniami spektrum obiektu każe to podejrzewać, iż powierzchnia Eris jest zbudowana z bogatego w azot lodu z domieszką zamrożonego metanu. Istnienie takiej powłoki jest możliwe dzięki wydłużonej orbicie planety karłowatej. Lód jednak może przejść do postaci gazowej, kiedy Eris znajdzie się w peryhelium.

Autor

Andrzej Szkudlarek

Komentarze

  1. Andrzej Karoń    

    …to tylko za 90165 dni 🙂

    > (…)Lód jednak może przejść do postaci gazowej, kiedy Eris znajdzie się w peryhelium.

    Dziś, tj. wtedy gdy piszę ten komentarz mamy 14.XI.2011 – natomiast (136199) Eris, czyli ex. 2003 UB313 „dopiero co”, bo jakieś trzydzieści parę lat temu, minęła Aphelium (najdalszy punkt orbity od Słońca) – wynoszący w jej przypadku aż prawie 98 AU (14,6 mld km od Słońca).

    Natomiast (136199) Eris osiągnie najbliższy Słońcu punkt, czyli peryhelium, wynoszące ok.38 AU (5,65 mld km od Słońca), w dniu… 25.IX.2258 roku – tj. za wspomniane w tytule komentarza 90165 dni!

    Teraz się więc pomalutku, pomalutku zbliża do Słońca, bo na przykład na jeszcze w 2200 roku – a więc już dużo czasowo bliżej niż dziś do owego 2258 roku – będzie wciąż w odległości 53 AU (7,9 mld km od Słońca)…
    …co oznacza że jego powierzchnia wtedy otrzymywać będzie wciąż dwukrotnie mniej energii niż w Peryhelium, więc sublimacja azotu i metanu prawdopodobnie będzie jeszcze wtedy niezbyt duża (???), a na pewno mniejsza niż w Peryhelium!

    Dwie ciekawostki o (136199) Eris:
    1) Jak z tej „Planety Karłowatej” wyglądałoby Słońce, i czy byłoby ono wciąż jasne?
    2) Co ciekawego kryje się w jej dawnej nazwie tymczasowej 2003 UB313?

    CIEKAWOSTKA #1
    ++++++++++++++

    Słońce z Ziemi:
    ===============

    Rozmiar kątowy – Peryhelium/Aphelium: 32’31” – 31’27”

    Jasność: -26.7 magnitudo [w Peryhelium i Aphelium]
    (nieduża eliptyczność orbity Ziemi nie wpływa zbytnio na zmianę jego jasności wizualnej)

    Słońce z (136199) Eris:
    =======================

    Rozmiar kątowy – Peryhelium/Aphelium: 00’50” – 00’19”

    Jasność:
    od -18.8 magnitudo [w Peryhelium]
    do -16.8 magnitudo [w Aphelium]
    (czyli prawie 7x mniej promieniowania Słońca w Aphelium niż w Peryhelium)

    Okazuje się, że choć z (136199) Eris, nie zobaczylibyśmy wizualnie okrągłej tarczy Słońca, lecz tylko „gwiazdę”, ale raczej „GWIAZDĘ”, przyćmiewającą wizualnie wciąż swym dość rażącym blaskiem inne odleglejsze gwiazdy, bowiem…

    …nawet gdy (136199) Eris, była w Aphelium, to Słońce było wówczas 1.3 mln razy jaśniejsze wizualnie od Syriusza! (najjaśniejszej wizualnie gwiazdy nocnego nieba)

    CIEKAWOSTKA #2
    ++++++++++++++

    W nazwie 2003 UB313, jest „zaszyfrowanych” wiele ciekawych informacji związanych z jej odkryciem i to nie tylko sam rok (2003……), ale również w której połowie danego miesiąca ją odkryto (…..U….), oraz który to wtedy był to z kolei w tejże połówce miesiąca obiekt (……B313)

    s więc „2003 UB313”, to:

    – został odkryty w 2003 r.
    – odkryto go między 16-31 października (bo „U”)
    – odkryto go wtedy jako…

    7827. drobne ciało Układu Słonecznego…

    …Z KOLEI w tej drugiej połowie października! (nie że jako w roku!)

    (bo „313”*25 = 7825, a literka „B” oznacza, że trzeba dodać do tamtego iloczynu jeszcze 2, czyli daje to razem 7827)

Komentarze są zablokowane.