O obiekcie:
Galaktyka Ucho Igielne, czyli Caldwell 62, to galaktyka karłowata oddalona od nas o 11 milionów lat świetlnych. Należy do Grupy galaktyk w Rzeźbiarzu, czyli najbliższej grupy względem Grupy Lokalnej. Galaktyka zyskała swój przydomek dzięki niespotykanej gwiezdnej pustce na jednej z krawędzi, która widoczna jest na poniższej fotografii.
To zdjęcie w nadfiolecie wykonane przez teleskop kosmiczny GALEX (Galaxy Evolution Explorer) pokazuje „dziurę” w C62 oraz, widoczny w lewym górnym rogu zdjęcia, ciąg galaktyk znany jako Łańcuch Burbidge’a (ang. Burbidge’s Chain).
„Dziura” w C62 jest dużą zagadką. W tej części galaktyki panuje niedobór gazu, co oznacza, że nie ma tam wystarczająco dużo materii, z której mogą powstawać nowe gwiazdy. Ponieważ procesy formowania się gwiazd w tym regionie już ustały, tę pustkę wypełniają stare, gasnące gwiazdy. Naukowcy nadal nie wiedzą, skąd wywodzi się ta nietypowa cecha, lecz badania wskazują na oddziaływanie grawitacyjne z inną galaktyką w przeszłości.
Caldwell 62 jest również dla domem obiektu nazywanego ultraintensywnym źródłem rentgenowskim. Astronomowie długo dyskutowali nad naturą tych źródeł niezwykle jasnego promieniowania X. Czy są to czarne dziury o masach podobnych do gwiazd pochłaniające wyjątkowo ogromną ilość gazu? Czy raczej są długo poszukiwanymi średniej masy czarnymi dziurami, dziesiątki razy cięższymi od gwiazd, ale równocześnie mniejszymi od potwornie wielkich czarnych dziur w centrach większości galaktyk? Dzięki badaniu C62 przy wykorzystaniu różnych fal elektromagnetycznych – światła widzialnego i podczerwieni przy użyciu Hubble’a i promieni X za pomocą teleskopu kosmicznego Chandra – naukowcy znaleźli oznaki wskazujące na to, że widmo rentgenowskie pochodzi z dysku wokół czarnej dziury o średniej masie.
Zdjęcie C62 po lewej zrobiono z powierzchni Ziemi w Europejskim Obserwatorium Południowym. Natomiast ujęcie w białej ramce przedstawia obszar uchwycony przez Zaawansowaną Kamerę Przeglądową teleskopu Hubble’a (ACS).
Widoczne powyżej ujęcie z Zaawansowanej Kamery Przeglądowej Hubble’a (ACS) to zbliżenie na serce galaktyki, widoczne jako jasny, białawy obszar na dole po prawej stronie względem środka zdjęcia. Ciemne plamy i włókna z pyłu odznaczają się mocno wśród skupisk gwiazd w tym regionie.
Podstawowe informacje:
- Typ obiektu: karłowata galaktyka spiralna
- Numer w katalogu NGC: NGC 247
- Jasność: +8,9m
- Gwiazdozbiór: Wieloryb
- Deklinacja: -20° 45′ 37″
- Rektascensja: 00h 47m 08s
- Rozmiar kątowy: 20,4′ × 5,1′
Jak obserwować?
Caldwell 62 najlepiej widoczna jest wiosną z półkuli południowej. Na półkuli północnej pojawia się jesienią, nisko na południowym niebie. Jej wysokie magnitudo czyni ją ambitnym celem, ale jej niespotykany wygląd przypominający ucho igielne jest tego wart. Tak jak w przypadku większości obiektów, im większy teleskop, tym lepiej C62 będzie się prezentować.
Caldwell 62 na mapie nieba.
Korekta – Matylda Kołomyjec
