Rozpoczęła się trzecia faza projektu Optical Gravitational Lensing Experiment (OGLE) prowadzonego przez polskich astronomów, którego głównym celem jest wykrycie ciemnej materii przy pomocy zjawisk mikrosoczewkowania grawitacyjnego – poinformował PAP prof. dr hab. Marcin Kubiak z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego (OAUW)
Znajomość masy Wszechświata jest jednym z najważniejszych problemów dzisiejszej astrofizyki, pozwala bowiem stwierdzić jednoznacznie, czy galaktyki będą wiecznie oddalać się od siebie, czy też nasz Wszechświat skończy jako nieskończenie gęsta i gorąca chmura fotonów i egzotycznych cząstek.
By dokonać pomiaru masy Wszechświata, musimy wiedzieć, jak wiele jest tzw. ciemnej materii, mogącej stanowić nawet 80-90 procent całkowitej masy Wszechświata. W latach 80-tych prof. Bohdan Paczyński z Princeton University zaproponował nową metodę detekcji tej nieświecącej materii, wykorzystującą przewidziane przez ogólną teorię względności zjawisko mikrosoczewkowania grawitacyjnego. Polega ona na tym, ze masywny obiekt znajdujący się między nami i zwykłą gwiazdą zakrzywia drogę promieni świetlnych gwiazdy i działa jak soczewka ogniskująca światło. W wyniku tego procesu gwiazda pojaśnieje w charakterystyczny i prosty do przewidzenia sposób.
Pierwsza faza projektu OGLE rozpoczęła się w 1992 roku. Głównym zadaniem była obserwacja milionów obiektów w centrum naszej galaktyki, bowiem zjawisko mikrosoczewkowania grawitacyjnego jest bardzo rzadkie. Etap ten zakończył się sukcesem. W ciągu 4 lat polskim astronomom udało się zaobserwować 19 mikrosoczewek, co całkowicie potwierdziło teoretyczne przewidywania prof. Paczyńskiego.
Od roku 1997 projekt OGLE wykorzystuje nowy polski teleskop, który znajduje się na górze Las Campanas w Chile. Teleskop ma średnicę zwierciadła wynoszącą 1,3 metra i był wyposażony w kamerę CCD o rozmiarach 2048×2049 pikseli, co dawało pole widzenia 14×14 minut łuku (około 3 razy mniejsze niż tarcza Księżyca). Dzięki zastosowaniu nowatorskiej techniki prowadzenia obserwacji zwanej „drift scan”, pole widzenia udało się zwiększyć czterokrotnie. Druga faza projektu OGLE zakończyła się pod koniec 2000 roku i zaowocowała odkryciem 214 zjawisk mikrosoczewkowania należących do naszej Galaktyki.
W maju bieżącego roku teleskop został wyposażony w nową kamerę, zbudowaną przez prof. Andrzeja Udalskiego z OAUW. Składa się ona z 8 detektorów CCD o rozmiarach 2048 x 4096 elementów światłoczułych każdy. W efekcie pole widzenia teleskopu wynosi 35×35 minut łuku. Jest więc ponad sześć razy większe niż w drugiej fazie projektu, co czyni OGLE jednym największych przeglądów fotometrycznych nieba na świecie.
Projekt OGLE III rozpoczął 12 czerwca regularne obserwacje. Jego celem jest monitorowanie gęstych pól gwiazdowych centrum naszej Galaktyki i Obłoków Magellana. Oprócz danych dotyczących mikrosoczewkowania grawitacyjnego nowa kamera zbierze wartościowe dane na temat dziesiątków tysięcy gwiazd zmiennych, a także struktury i wieku naszej Galaktyki i jej otoczenia.
