Na powierzchni drugiej co do jasności gwiazdy w Orionie odkryto plamy. W przeciwieństwie do tych na Słońcu, są one jaśniejsze od otoczenia.

Betelgeza, czyli alfa Orionis, jest 600 razy większa niż Słońce, a jako czerwony olbrzym tego kalibru, świeci z 100000-krotnie większą mocą. Jej gabaryty w połączeniu z niewielką odległością od Ziemi (640 lat świetlnych) sprawiają, że jest trzecią co do rozmiarów kątowych gwiazdą na niebie. Należy dzięki temu do wąskiej klasy obiektów, które są widoczne w największych teleskopach w postaci dysków, a nie punktów (gołym okiem obraz rozciągły widzimy tylko w przypadku Słońca). Ta cecha pozwala na dokonywanie takich pomiarów Betelgezy, jakie nie wchodzą w grę dla innych gwiazd.

Za pomocą składającego się z teleskopów optycznych i podczerwonych interferometru IOTA w Arizonie udało się wykonać precyzyjne obserwacje powierzchni gwiazdy. W graficznej wizualizacji danych widać wyraźnie dwie olbrzymie (wielkości rzędu jednostek astronomicznych) owalne plamy, jaśniejsze i gorętsze od otoczenia o 500 kelwinów. Jest to pierwszy przypadek, kiedy efekty konwekcji gazu są bezpośrednio obserwowane w gwieździe innej niż Słońce.

Jeżeli wielkość plam odpowiada bezpośrednio wielkości komórek konwekcji, to te na Betelgezie byłyby rozmiarów jednej czwartej gwiazdy. Na Słońcu taki stosunek wynosi dużo mniej, bo ok. 1:20. Zrozumienie mechanizmów rządzących wnętrzem Betelgezy jest ważne, bo może pozwolić znaleźć przyczyny szybkiej utraty masy gwiazdy i istnienia obłoku gazu ją otaczającego (o czym Najlepsze zdjęcia Betelgezy „>kiedyś Betelgeza się kurczy„>pisaliśmy). Prognozowanie przyszłości alfy Orionis jest też interesujące w kontekście faktu, że w najbliższych tysiącach lat prawdopodobnie zakończy ona życie jako supernowa typu II.

Autor

Paweł Laskoś-Grabowski

Komentarze

  1. jpatka    

    Bata czy Alfa Oriona? — Może coś mi umknęło, ale wydaje mi się, że jest to Alfa Oriona a nie Beta. Choć oczywiście ciemniejsza od Rigela. Zgodnie z obowiązującymi zasadami powinna ona mieć oznaczenie Beta, ale coś nie zadziałało i ma Alfę.

    1. PL-G    

      Ups — Kurczę, sprawdzałem to przecież, nawet znam powód tego stanu rzeczy… Najwyraźniej nie wytrzymałem takiego natłoku informacji w cache’u głowy 😉 Dzięki Michale za poprawkę.

  2. Michał M.    

    Poprawione — Betelgeza to faktycznie alfa Orionis. Nikt nie zmieniał oznaczeń gwiazd:) Poprawiłem, przepraszamy.

Komentarze są zablokowane.