Zdjęcie w tle: ESA
Projekt Cluster od Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) kończy w tym roku 20 lat. Misja zajmuje się badaniem ziemskiej magnetosfery oraz jej interakcji z cząstkami wiatru słonecznego. Dane zebrane przez sondy Cluster pomogły m.in. w stworzeniu dokładnych map magnetosfery.
Misję Cluster tworzą cztery satelity: Rumba, Salsa, Samba i Tango. Sondy poruszają się po eliptycznej orbicie biegunowej w formacji tworzącej czworościan. Takie ułożenie pozwala na prowadzenie dokładnych obserwacji magnetosfery w trzech wymiarach. Na pokładzie każdej sądy znajduje się jedenaście instrumentów badawczych.
Rakieta Sojuz na platformie startowej.
Obecnie pracujące sądy są częścią misji Cluster II. Satelity pierwszej misji Cluster z 1996 roku uległy zniszczeniu podczas nieudanego startu rakiety Ariane 5. Sondy misji Cluster II zostały wyniesione na orbitę przez rakiety Sojuz w 2000 roku, 16 lipca Salsa i Samba, a 9 sierpnie Rumba i Tango. Te ostanie zostały wyniesione na niewłaściwą orbitę i musiały dostać się na wskazane pozycje, używając własnego napędu. Manewr zakończył się pomyślnie i cztery satelity rozpoczęły swoje badania.
Dzięki odpowiedniemu ułożeniu i skomunikowaniu czterech satelitów naukowcy mogą prowadzić bardzo dokładne badania i obserwacje magnetosfery naszej planety. Dodatkowo badacze mogą dostosowywać odległości między sondami. W zależności od celu naukowego dystans między statkami nadawczymi może wynosić od 3 do 60 000 km. Gdy sondy są blisko siebie, możliwe jest badanie zjawisk zachodzących w niższych warstwach magnetosfery. Natomiast gdy satelity są od siebie oddalone, mogą obserwować całe ziemskie pole magnetyczne.
Schemat magnetosfery w przekroju północ-południe.
Informacje zebrane przez sondy misji Cluster, wykorzystano przy tworzeniu map ziemskiej magnetosfery. Wieloletnie badania prowadzone przez Salsę, Sambę, Rumbę i Tango pomogły nam zrozumieć, jak cząstki pola magnetycznego Ziemi oddziałują z cząstkami wiatru słonecznego. Ponadto obserwacje, prowadzone przez satelity, potwierdziły tezę o korelacji między istnieniem silnego pola magnetycznego a rozwojem życia na planecie. Obecnie badania Cluster, dotyczące m.in. pogody kosmicznej, ułatwiają projektowanie załogowych i bezzałogowych lotów kosmicznych.
