Księżyc jest już po pełni i stopniowo będzie zmniejszał swoją fazę, dążąc do ostatniej kwadry w niedzielę 12 kwietnia. Po drodze Srebrny Glob minie Saturna oraz Nową w Strzelcu 2015 nr 2, która ponownie jaśnieje po spadku blasku kilkanaście dni temu. Na wieczornym niebie po zachodniej części nieboskłonu można obserwować planety WenusMars oraz Kometę Lovejoya (C/2014 Q2), natomiast w części południowo-wschodniej – planetę Jowisz, która w tym tygodniu zmieni swój ruch z wstecznego na prosty.

Tak samo, jak w zeszłym tygodniu niewiele po zachodzie Słońca na niebie widoczne są 3 planety Układu Słonecznego: Wenus, Mars i Jowisz, a także Kometa Lovejoya (C/2014 Q2). Warunki widoczności pierwszej z wymienionych planet się poprawiają, natomiast dwie pozostałe planety są widoczne coraz gorzej. Kometa również świeci coraz słabiej, ponieważ przez cały czas oddala się od Słońca i od Ziemi, ale – szczególnie w drugiej części tygodnia – w jej wieczornych obserwacjach nie będzie już przeszkadzał dążący powoli do nowiu Księżyc.

Wenus jest najłatwiejsza do dostrzeżenia, ponieważ przed wschodem Księżyca jest najjaśniejszym ciałem niebiańskim na całym nieboskłonie. O godzinie podanej na mapce zajmuje ona pozycję na wysokości prawie 20° nad zachodnim widnokręgiem, ale gdyby ktoś chciał obserwować jej tarczę przez teleskop, to lepiej to robić godzinę – półtora wcześniej, gdy niebo jest zdecydowanie jaśniejsze, a planeta znajduje się 15° wyżej. Pod koniec tygodnia jasność Wenus osiągnie -4,1 magnitudo. W tym samym czasie jej tarcza urośnie do 15″, zaś faza zmaleje do 74%. W tym tygodniu Wenus minie Plejady, przechodząc niecałe 3° na południe od nich w sobotę 11 kwietnia.

Coraz trudniejsza do dostrzeżenia jest planeta Mars. O godzinie podanej na mapce znajduje się ona na wysokości jedynie 1° nad widnokręgiem, dlatego lepiej na nią zapolować wcześniej. Jednak nie można tego robić zbyt wcześnie, ponieważ jasność Marsa to tylko +1,4 wielkości gwiazdowej, stąd trzeba poczekać aż się odpowiednio ściemni, czyli przynajmniej do godziny 20:00, a najlepiej jeszcze dłużej, ale wtedy Czerwona Planeta i tak jest już na wysokości mniejszej, niż 5° nad widnokręgiem. Wskazówką do odszukania Marsa, choć coraz gorszą, może być Wenus, która oddaliła się już od niego na ponad 20°. Ponad 2 razy bliżej niego, ale w kierunku północnym (Wenus jest na północny wschód) świecą najjaśniejsze gwiazdy Barana, ale one są słabsze od Marsa, a co za tym idzie pojawiają się na niebie później od niego.

Kłopoty z odszukaniem można mieć również w przypadku Komety Lovejoya (C/2014 Q2) i to nie tylko dlatego, że świeci ona coraz słabiej, ale także dlatego, że nie ma obecnie w jej pobliżu jakiejś jaśniejszej gwiazdy, którą można by było się posiłkować. I tak będzie przez najbliższe kilkanaście tygodni. Od świecącej z jasnością +3,3 magnitudo gwiazdy Segin (ε Cas) kometa oddali się już na ponad 5°. W nocy z 7 na 8 kwietnia kometa przejdzie bliżej niż 0,5 stopnia od gwiazdy ψ Cas, ale jej jasność jest o 1,4 magnitudo mniejsza i nie jest ona tak łatwym celem, jak gwiazda Segin. Jasność Komety Lovejoya jest oceniana obecnie na 6,5 – 7 magnitudo (w zależności od źródła), a o godz. 21:30, czyli gdy już jest prawie zupełnie ciemno, znajduje się ona prawie 40° nad północnym horyzontem, dołując około godz. 1:30.

Mapka z trajektorią tej komety w kwietniu br., wykonana w programie Nocny Obserwator (http://astrojawil.pl/blog/moje-programy/nocny-obserwator/) jest do pobrania tutaj.

Mapka pokazuje położenie Jowisza w drugim tygodniu kwietnia 2015 roku (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Największa planeta Układu Słonecznego w momencie zachodu Słońca jest już na wysokości ponad 50° nad południowym widnokręgiem, górując mniej więcej godzinę później. W środę 8 kwietnia Jowisz zmieni kierunek swojego ruchu z wstecznego na prosty, co oznacza, że najlepszy okres widoczności tej planety w tym sezonie obserwacyjnym właśnie się kończy. Przez najbliższe kilka dni Jowisz w związku ze zmianą kierunku ruchu będzie stał prawie w miejscu, ale nie będzie już tak z jego jasnością i średnicą kątową. Pod koniec tygodnia blask Jowisza zmniejszy się do -2,2 wielkości gwiazdowej, a jego tarcza będzie miała średnicę 40″. Zmiana kierunku ruchu oznacza także, że Jowisz osiągnie minimalną odległość od gromady otwartej M44 i będzie to nieco ponad 5°. Jednocześnie Jowisz osiągnie maksymalną odległość od Regulusa w Lwie i będzie to prawie 17,5 stopnia.

Stopniowo słabną też księżyce galileuszowe Jowisza i wędrują one coraz bliżej tarczy swojej planety macierzystej, ale tutaj zmiany nie następują tak szybko. W tym tygodniu obserwatorom zjawisk w ich układzie szczególnie polecam 3 noce, choć oczywiście w pozostałych czterech również będzie co obserwować:

  • noc 7/8 kwietnia: od zmierzchu (19:25) Ganimedes na tarczy Jowisza. O godz. 19:48 Io wyjdzie z cienia Jowisza, natomiast nieco ponad godzinę później, jeszcze zanim Ganimedes zejdzie zejdzie z jowiszowej tarczy (uczyni to ok. 22:00) jego cień pojawi się na Io. Tej nocy jeszcze będzie można zaobserwować zejście cienia Ganimedesa z tarczy Jowisza, co nastąpi o 2:40.
  • Noc 10/11 kwietnia: o zmierzchu (godz. 19:30) Io nieruchoma, w maksymalnej elongacji zachodniej. Szybko do niej zbliżał się będzie Ganimedes. Początkowo odległość między księżycami to 34″, a od ok. 23:25 do 0:35 będzie ona wynosiła 12″, a następnie zacznie ponownie rosnąć. Wcześniej, o 20:58, po wschodniej stronie Jowisza pojawi się Europa, która wyjdzie z cienia planety.
  • Noc 11/12 kwietnia: o zmierzchu (19:32) wszystkie 4 księżyce galileuszowe po wschodniej stronie swojej planety macierzystej, w kolejności: Ganimedes, Io, Europa, Kallisto. Księżyce nr 1 i 2 (czyli Io i Europa) będą się zbliżały do Jowisza, natomiast księżyce nr 3 i 4 (czyli Ganimedes i Kallisto) będą się od niego oddalać. Przed godziną 20 Io przejdzie przed tarczą Ganimedesa. Tuż po północy księżyce nr 2 i 3 miną się w odległości 2″. Przed zachodem Jowisza będzie jeszcze można zaobserwować na jego tarczy Io i jej cień.

Więcej szczegółów na temat konfiguracji księżyców galileuszowych Jowisza (na podstawie stron IMCCE oraz Sky and Telescope) w poniższej tabeli:

  • 6 kwietnia, godz. 1:20 – wyjście Io z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
  • 6 kwietnia, godz. 19:23 – od zmierzchu Io na tarczy Jowisza, przy jej wschodniej krawędzi,
  • 6 kwietnia, godz. 20:08 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
  • 6 kwietnia, godz. 21:16 – zejście Io z tarczy Jowisza,
  • 6 kwietnia, godz. 22:28 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
  • 6 kwietnia, godz. 23:37 – minięcie się Europy i Io w odległości 1″, 39″ na zachód od brzegu tarczy Jowisza,
  • 7 kwietnia, godz. 1:14 – zaćmienie Europy przez Io (początek),
  • 7 kwietnia, godz. 1:19 – zaćmienie Europy przez Io (koniec),
  • 7 kwietnia, godz. 2:28 – Europa chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
  • 7 kwietnia, godz. 19:25 – od zmierzchu Ganimedes na tarczy Jowisza (w połowie drogi między środkiem a wschodnią krawędzią tarczy),
  • 7 kwietnia, godz. 19:48 – wyjście Io z cienia Jowisza, 20″ na wschód od brzegu tarczy planety (koniec zaćmienia),
  • 7 kwietnia, godz. 21:00 – zaćmienie Io przez Ganimedesa (początek),
  • 7 kwietnia, godz. 21:05 – zaćmienie Io przez Ganimedesa (koniec),
  • 7 kwietnia, godz. 22:00 – zejście Ganimedesa z tarczy Jowisza,
  • 7 kwietnia, godz. 23:00 – wejście cienia Ganimedesa na tarczę Jowisza,
  • 8 kwietnia, godz. 2:40 – zejście cienia Ganimedesa z tarczy Jowisza,
  • 8 kwietnia, godz. 21:32 – wejście Europy na tarczę Jowisza,
  • 8 kwietnia, godz. 23:52 – wejście cienia Europy na tarczę Jowisza,
  • 9 kwietnia, godz. 0:26 – zejście Europy z tarczy Jowisza,
  • 9 kwietnia, godz. 0:54 – zakrycie Kallisto przez Europę, 8″ na zachód od krawędzi tarczy Jowisza (początek),
  • 9 kwietnia, godz. 1:00 – zakrycie Kallisto przez Europę (koniec),
  • 9 kwietnia, godz. 1:50 – Kallisto chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
  • 9 kwietnia, godz. 2:48 – zejście cienia Europy z tarczy Jowisza,
  • 10 kwietnia, godz. 20:58 – wyjście Europy z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
  • 11 kwietnia, godz. 19:57 – zakrycie Ganimedesa przez Io, 105″ na wschód od tarczy Jowisza (początek),
  • 11 kwietnia, godz. 20:04 – zakrycie Ganimedesa przez Io (koniec),
  • 11 kwietnia, godz. 23:01 – zaćmienie Ganimedesa przez Io (początek),
  • 11 kwietnia, godz. 23:06 – zaćmienie Ganimedesa przez Io (koniec),
  • 12 kwietnia, godz. 0:07 – minięcie się Ganimedesa i Europy w odległości 2″, 146″ na wschód od tarczy Jowisza,
  • 12 kwietnia, godz. 2:22 – wejście Io na tarczę Jowisza,
  • 12 kwietnia, godz. 3:34 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
  • 12 kwietnia, godz. 3:41 – zaćmienie Ganimedesa przez Europę (początek),
  • 12 kwietnia, godz. 3:51 – zaćmienie Ganimedesa przez Europę (koniec),
  • 12 kwietnia, godz. 20:46 – zaćmienie Io przez Europę (początek),
  • 12 kwietnia, godz. 20:50 – zaćmienie Io przez Europę (koniec),
  • 12 kwietnia, godz. 23:42 – Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
  • 13 kwietnia, godz. 3:14 – wyjście Io z cienia Jowisza (koniec zaćmienia).

Mapka pokazuje położenie Księżyca, Saturna i Nowej w Strzelcu 2015 nr 2 w drugim tygodniu kwietnia 2015 roku (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

Mapkę wykonano w GIMP-ie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Naturalny satelita Ziemi tydzień zacznie w gwiazdozbiorze Panny i w fazie bliskiej pełni. Jednak do niedzieli 12 kwietnia jego tarcza będzie oświetlona już tylko w połowie, a przemieści się on do gwiazdozbioru Strzelca, wschodząc po godzinie 2. Zatem pod koniec tygodnia przez pierwszą część nocy jego blask nie będzie już przeszkadzał w obserwacjach.

Pierwszej, trwającej właśnie, nocy tego tygodnia Księżyc pojawił się na nieboskłonie jeszcze w niedzielę 5 kwietnia, około godz. 21:30 i znajduje się na wschodnich rubieżach gwiazdozbioru Panny, mając tarczę oświetloną w 98%. Ponad 10° na zachód od niego znajduje się najjaśniejsza gwiazda goszczącej go konstelacji, czyli Spika i jest to w zasadzie jedyna gwiazda widoczna w tej odległości od Księżyca, choć nie bez kłopotu.

Następnej nocy Księżyc dotrze już do gwiazdozbioru Wagi, zmniejszając przy tym fazę do 94%. O godzinie podanej na mapce będzie on zajmował pozycję na wysokości prawie 20° nad punktem SSW widnokręgu, przecinając linię łączącą dwie najjaśniejsze gwiazdy Wagi, czyli Zuben Elgenubi i Zuben Eschamali, świecąc około 2° od pierwszej z wymienionych gwiazd.

Dwie następne noce Księżyc spędzi w okolicy planety Saturn. W środę 8 kwietnia Srebrny Glob nadal będzie przebywał na tle gwiazdozbioru Wagi, a jego faza zmniejszy się do 88%. Tej nocy Saturn będzie się znajdował prawie 6° na wschód od Księżyca. Dobę później tarcza naturalnego satelity Ziemi będzie oświetlona już tylko w 81% i przesunie się on już na odległość 7° na wschód od Saturna i jednocześnie zbliży się do gwiazdy Antares, czyli najjaśniejszej gwiazdy Skorpiona na odległość 8,5 stopnia, choć sam będzie się znajdował na tle sąsiedniego gwiazdozbioru Wężownika.

W przeciwieństwie do Jowisza Saturn niedawno zmienił kierunek swojego ruchu z prostego na wsteczny i porusza się ze wschodu na zachód, stopniowo zbliżając się do Ziemi i zwiększając tym samym swoją jasność i rozmiary kątowe. Do końca tygodnia szósta planeta Układu Słonecznego oddali się od gwiazdy ν Scorpii na prawie 50' i jednocześnie zbliży się do gwiazdy Graffias na niecałe 1,5 stopnia. Do tego czasu jasność tej planety wzrośnie do +0,2 wielkości gwiazdowej, a jego tarcza będzie miała średnicę 18″. Maksymalna elongacja Tytana (tym razem wschodnia) przypada w poniedziałek 6 kwietnia.

Dwie ostatnie noce tego tygodnia Księżyc spędzi na tle gwiazdozbioru Strzelca. W poranek sobotni, 11 kwietnia, jego faza będzie wynosić 62%, dobę później – 10% mniej (ostatnia kwadra wypada o godz. 5:45, czyli niecałe 2 godziny po momencie pokazanym na mapce). W sobotę Księżyc będzie się znajdował mniej więcej 10° dokładnie na północ od gwiazdy Nowej Strzelca 2015 nr 2, która wybuchła w połowie marca. Pozycję tej gwiazdy jest zaznaczona na mapce literką „x”. Wybuchła ona niecałe 2° prawie dokładnie na wschód od gwiazdy Kaus Meridianis (δ Sgr, +2,7 mag) i jednocześnie jakieś 4,5 stopnia prawie dokładnie na południe od gwiazdy Kaus Borealis (λ Sgr, +2,8 mag). Dokładniejszą mapkę okolic tej nowej można znaleźć m.in. na stronie amerykańskiego czasopisma Sky and Telescope. Obecnie ta nowa ponownie jaśnieje, a jej blask jest oceniany na +4,5 magnitudo. Gwiazda Nowa Strzelca 2015 nr 2 wschodzi w tym tygodniu ok. godz. 3, a dwie godziny przed świtem (godzinę później) znajduje się na wysokości 5° nad południowo-wschodnim widnokręgiem. Niestety wiele wyżej już się ta gwiazda nie wzniesie, ponieważ znajduje się kilka stopni pod nisko tutaj położoną ekliptyką.

Autor

Avatar photo
Ariel Majcher