Nie tylko jedna, ale aż dwie komety przelecą niespotykanie blisko Ziemi 21 i 22 marca! Oto informacje i wskazówki, jak je zobaczyć.
Kometa PanSTARRS (P/2016 BA14) 22 marca około 17:00 czasu środkowoeuropejskiego znajdzie się w odległości jedynie 3,4 miliona kilometrów od Ziemi – to tylko około 9 długości Ziemia-Księżyc! To daje jej zaszczytne drugie miejsce na liście najbliższych przelotów komet obok Ziemi, jakie kiedykolwiek zarejestrowano. Musielibyśmy przenieść się w przeszłość o aż 246 lat, aby zobaczyć kometę, która zbliżyła się do Ziemi bardziej…
Niekwestionowaną mistrzynią jest kometa Lexella. Minęła Ziemię o jedynie 2,2 miliona kilometrów 1 lipca 1770. Chociaż została odkryta w czerwcu tego roku przez samego Charlesa Messiera, niestrudzonego poszukiwacza komet, nazwano ją po astronomie i matematyku Andersie Johanie Lexellu, który obliczył jej orbitę. Gdy kometa przemierzała niebo na przełomie czerwca i lipca, Messier opisał komę jako czterokrotnie większą od Księżyca w pełni i mającą jasność +2 magnitudo. Imponujące!
Kometa P/2016 BA14 została zauważona po raz pierwszy 21 stycznia 2016 przez teleskop PanSTARRS 1 i z początku uznana za planetoidę. Niedługo po odkryciu rosyjski astronom Denis Denisenko zauważył, że jej orbita jest niezwykle podobna do orbity komety 25P/LINEAR, odkrytej w roku 2000 i zmierzającej ku bliskiemu spotkaniu z Ziemią w tym miesiącu.
Orbity komet 252P/LINEAR i P/2016 BA14 są prawie identyczne!
Czy mogą być spokrewnione? Astronomowie Michael Kelley i Matthew Knight chcieli się dowiedzieć, więc w lutym obserwowali „planetoidę” 2016 BA14. To ich zdjęcia ukazały warkocz kometarny. Dwie komety na prawie identycznych orbitach i ze zbliżonymi okresami obiegu, równymi 5,32 (252/P) i 5,25 lat (BA14), najpewniej mają wspólne pochodzenie. Najbardziej prawdopodobny scenariusz? P/2016 BA14 dały początek odpryski, które oderwały się od komety 252/P LINEAR.
Zdjęcia wykonane przez Michaela Kelley i Silvię Protopapę (University of Maryland) potwierdzają odkrycie warkocza kometarnego za „planetoidą” 2016 BA14.
Powoli zbliżając się do widoczności gołym okiem, 252P/LINEAR już przyciąga uwagę astronomicznej społeczności, choć jak na razie jest obserwowalna tylko z południowej półkuli. Ale przygotujcie się! Szybko porusza się ku północy i już za kilka dni pojawi się jako obiekt 6 wielkości gwiazdowej w ogonie Skorpiona. Tymczasem jej rodzeństwo także zmierza na północ z szybkością rakiety! Na razie widoczna jako malutka i znikomo jasna (15 magnitudo), P/2016 BA14 powinna szybko pojaśnieć i osiągnąć 12 magnitudo podczas największego zbliżenia. Oczekuje się, że ukaże znacznej wielkości komę, szczególnie na zdjęciach z długimi czasami naświetlania.
Jeszcze 2 marca P/2016 BA14 była jedynie punkcikiem o jasności 16 magnitudo, ale podczas największego zbliżenia osiągnie 12 magnitudo. Tymczasem jej towarzyszka, 252P/LINEAR, rozwinęła potężną komę i z południowych szerokości może być już widziana przez lornetkę. (Fot. José J. Chambó)
Choć Księżyc w pełni będzie krzyżować obserwacyjne plany, doczekamy się przerwy 24 marca, kiedy Księżyc będzie wschodzić pod koniec zmierzchu, co da nam krótki moment ciemności. W tym czasie kometa P/2016 BA14 będzie już przelatywać przez Wielką Niedźwiedzicę w tempie 13 stopni na dzień – to więcej niż średnica tarczy Księżyca na godzinę! W okolicach największego zbliżenia – między 21 a 22 marca – w morderczym tempie przesunie się o 20 stopni przez 24 godziny. To pozwoli już wykryć jej ruch przez teleskop podczas mniej niż minuty! Oczywiście, jeżeli nie zawiedzie i przybierze na jasności tak, jak obecnie przewidujemy…
Skąd tyle pośpiechu? Mapa pokazuje bardzo szybki ruch komety ku północy w czasie od 16 do 26 marca.
Mapka pokazuje pozycję komety P/2016 BA14 co godzinę w dniach 25-26 marca. Uwzględnione zostały gwiazdy do 11 wielkości.
Już niedługo będziemy wiedzieć więcej o tych dwóch kometach. Michael Kelley zarezerwował czas obserwacyjny teleskopu Hubble’a, żeby przyjrzeć się dokładnie 252/P LINEAR. Widma pomogą astronomom stwierdzić, czy składy komet są podobne, i być może udowodnić ich wspólną przeszłość. Obserwacje radarowe P/2016 BA14, mające pomóc poznać kształt i rozmiar jądra oraz inne cechy komety, będą wykonane z użyciem Green Bank Telescope i Deep Space Network NASA. Niestety, 305-metrowy radioteleskop Arecibo, który mógłby zostać użyty do takich obserwacji, prawdopodobnie będzie niedostępny z powodu konserwacji.
252P/LINEAR zbliży się do Ziemi dzień przed tym, jak zrobi to jej kosmiczna siostra. Potem przejdzie przez ogon Skorpiona i z wielkim pośpiechem będzie poruszać się ku północy.
Ci z nas, którzy nie mają własnych teleskopów, także mogą zobaczyć kometę P/2016 BA14! Astronom Gianluca Masi, który prowadzi stronę internetową Virtual Telescope, udostępni obraz z teleskopu podczas historycznego przejścia komety na żywo. Relacja zacznie się około godziny 22. Także serwis Sky & Telescope na bieżąco będzie zamieszczał nowe informacje o kometach.
Virtual Telescope: http://www.virtualtelescope.eu
Sky & Telescope: http://www.skyandtelescope.com
