To nie jest kolejna pozycja, którą można po prostu przeczytać, postawić obok innych tytułów na półce i po kilku dniach puścić w niepamięć znaczną większość płynących z niej wniosków. Wszyscy kłamią Setha Stephensa-Davidowitza nie stało się bestsellerem New York Timesa bez przyczyny. To książka nie tylko przekazująca niezwykle cenną wiedzę z zakresu big data (której póki co nie znajdziemy zbyt wiele w podręcznikach akademickich), ale przede wszystkim otwierająca oczy czytelnika na otaczające go fakty i zależności, ukryte w internetowych środowiskach, do których każdy ma dostęp.

Weźmy na przykład Google Trends, jeden z najciekawszych serwisów udostępnionych przez Google LLC, pokazujący ilość wyszukiwań danego hasła w dziedzinie czasu, na określonym obszarze. Po wygranej Trumpa w styczniu 2017 roku, która dla większości społeczeństwa amerykańskiego była olbrzymim zaskoczeniem, Stephens postanowił sięgnąć po statystyki największej wyszukiwarki, szukając wyjaśnienia tego niespodziewanego obrotu spraw. Odkrył, że Amerykanie, od dawna uważani za wyzwolonych od rasistowskich przekonań, skrycie dalej odczuwają awersję do mniejszości rasowych, dając upust swym prawdziwym przekonaniom właśnie poprzez wyszukiwanie konkretnych haseł w Google. Dziwnym trafem, stany, w których to zjawisko występowało najczęściej, były właśnie tymi, w których poparcie dla kandydata konserwatywnych Republikanów okazało się najwyższe…

To jednak zaledwie początkowy przykład, który stanowi punkt wyjścia dla całej podróży, w jaką zabiera nas ekonomista z Harvarda. Stephens poddaje dogłębnej analizie nasze społeczne zachowania, reakcje na konkretne wydarzenia, jakimi cechujemy się w sieci. Przygląda się nie tylko zbiorowej świadomości całych narodów, ale również indywidualnym użytkownikom z osobna i ich psychice, stawiając pytania o zależność tego, czego szukają w internecie od ich skrytych pragnień i opinii. I nie mowa tu tylko o Google. Autor do swojego śledztwa wykorzystuje również serwisy społecznościowe, strony pornograficzne, bankowe i inne, z których ogół ludności korzysta najczęściej. W swoich badaniach skupia się głównie na przykładzie populacji USA, malując przed nami miejscami przerażający obraz tego, jak bardzo to, co mówią nam wyniki ankiet społecznych i opiniotwórczych, dalekie jest od tego, jakimi ludźmi jesteśmy naprawdę i jakie fetysze nami rządzą.

Oczywiście, Wszyscy kłamią nie skupia się jedynie na pracy z danymi wyciągniętymi z wyszukiwarek i stron. Stephens pisze o analizie prędkości inflacji na podstawie zdjęć internautów, o możliwościach związanych z selekcją najlepszego konia wyścigowego, czy również, co chyba najbardziej istotne dla postronnego człowieka – o potencjale wykorzystania big data w medycynie. Czy porównanie naszego stanu zdrowia z milionami bliźniaczo podobnych przypadków pozwoli nam na opracowanie skuteczniejszego leczenia dla każdego pacjenta indywidualnie? Okazuje się, że tak, a to tylko czubek góry lodowej wszystkich możliwości. Nie są one jednak nieograniczone, czego pod koniec analityk udowadnia, pokazując nam, jak zgubne może być ślepe podążanie za korelacjami pozornie wynikającymi z dużych zbiorów danych. Limity istnieją i osoby, które sądzą, że na podstawie danych z Google da się na przykład przewidzieć zachowania nowojorskiej giełdy, mogą się srogo zawieść.

Wszyscy kłamią jest lekturą obowiązkową dla osób, które chcą poznać prawdziwy obraz współczesnego społeczeństwa, skryty w historiach naszych wyszukiwań, postach, oglądanych materiałach. W niektórych kwestiach potrafi otworzyć oczy, w innych zadziwić, a w większości – przerazić. Nie jest oczywiście pozycją naukową ani podręcznikiem, a raczej zbiorem niezwykle interesujących ciekawostek, które z pewnością zachęcą do dalszego zagłębiania tematu.

Wydawnictwo Literackie

Tytuł oryginalny: Everybody Lies: Big Data, New Data, and What the Internet Can Tell Us About Who We Really Are
Autor: Seth Stephens-Davidowitz
Wydawca: Wydawnictwo Literackie
Stron: 400
Data wydania: 30 października 2019