Przy pomocy Very Large Baseline Array (VLBA) astronomom udało się wykonać zdjęcie kwazara znajdującego się około 13 miliardów lat świetlnych od Ziemi. Może być ono ważnym źródłem informacji na temat procesów zachodzących w najstarszych galaktykach.

Kwazar P352-15 emituje niezwykle silne fale. Zdjęcie wykonane przez VLBA zawiera trzy elementy, dwa z nich przejawiają oznaki dalszych podziałów. Wszystkie znajdują się w odległości mniejszej niż 5000 lat świetlnych od siebie.

Zdjęcie kwazaru wykonane przez VLBA, widoczne są trzy jasne regiony.

Kwazary to galaktyki z supermasywnymi (miliony lub miliardy razy cieższymi od Słońca) czarnymi dziurami w centrach. Grawitacja tak ogromnego ciała niebieskiego tworzy szybko wirujący dysk wokół czarnej dziury. Ten z kolei emituje dżety cząsteczek poruszające się z prędkościami zbliżonymi do prędkości światła. Tak rozpędzone cząsteczki są niezwykle silnymi emiterami zarówno w spektrum światła widzialnego, jak i fal radiowych.

Silne źródła fal radiowych z czasów młodości Wszechświata są rzadkością, a wykonanie tak dokładnego zdjęcia może nas wiele o nich nauczyć. P352-15 jest około dziesięciokrotnie silniejszy niż najsilniejsze wcześniej zarejestrowane źródło.

Są dwa możliwe wytłumaczenia zdjęcia P352-15. Centrum galaktyki może być jednym z peryferyjnych jasnych punktów, a pozostałe częściami jednostronnego dżetu. Druga opcja to centrum – środkowy punkt i dwustronny dżet. Ze względu na brak symetrii (jeden z peryferyjnych obiektów jest bliżej kwazaru widocznego w świetle widzialnym), jednostronny dżet staje się opcją bardziej prawdopodobną.

Jeśli to podejrzenie się potwierdzi, powtórzone obserwacje w ciągu kilku lat mogą pozwolić na obliczenie szybkości ekspansji takiego dżetu. Jeżeli środkowy ośrodek jest jądrem galaktyki, rozmiar wskazywałby, że jest on młody, albo znajduje się w obłoku gęstego gazu spowalniającego ekspansję.

Wizja artystyczna kwazaru

Obserwacje tego kwazaru są bardzo ważne, gdyż ze względu na odległość odbieramy promieniowanie, które zostało wysłane, kiedy Wszechświat miał mniej niż miliard lat. W tym czasie pierwsze gwiazdy i galaktyki jonizowały obojętne atomy wodoru rozproszone w przestrzeni kosmicznej. Astronomowie mają nadzieję, że możliwe będzie użycie tego kwazaru jako źródła światła, którego absorpcja po drodze do Ziemi pozwoli obliczyć, ile wodoru pozostało we Wszechświecie w czasie podróży tego promieniowania przez przestrzeń kosmiczną.

Źródła:

Autor

Avatar photo
Mikołaj Mroszczak