Obserwacje planet pozasłonecznych są obecnie już w zasięgu uniwersyteckich, a nawet amatorskich obserwatoriów wyposażonych w niewielki teleskop oraz detektor CCD. Przejście planety przed tarczą gwiazdy można obserwować z milimagnitudową dokładnością przy zastosowaniu odpowiedniej analizy danych obserwacyjnych. Korzystając ze sprzętu Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Zielonogórskiego studenci zaobserwowali dwa tranzyty planety pozasłonecznej okrążającej gwiazdę HD 209458, mierząc spadek jasności gwiazdy na poziomie 1,70% z dokładnością 0,19%. Co ciekawe obserwacje prowadzone były na obrzeżach średniej wielkości miasta.

Nachylenie orbity planety pozasłonecznej pod kątem prawie 90 stopni do linii widzenia obserwatora powoduje to, że część tarczy gwiazdy zasłonięta zostaje przez tarczę planety. Okres obiegu planety krążącej wokół gwiazdy HD 209458 wynosi 3,52 dnia, a przejście przed jej tarczą trwa około 3 godzin. W tym czasie planeta zakrywa 1,7% tarczy gwiazdy, co zaobserwować możemy jako spadek jej jasności. Przewidywanie kolejnych tranzytów jest dość łatwe, więc obserwacje przejścia tej planety są dobrym testem zarówno dla używanego sprzętu, jak i technik redukcji danych.

Do pomiarów jasności gwiazdy HD 209458 studenci fizyki i astronomii Uniwersytetu Zielonogórskiego (Szymon Kozłowski, Andrzej Szary, Marta Zub, Giorgi Melikidze i Krzysztof Maciesiak) użyli teleskopu Meade LX200GPS-SMT typu Schmidt-Cassegrain o średnicy lustra D = 355,6 mm (14”). W ognisku teleskopu znajdował się detektor CCD firmy SBIG, typ ST-8XE oraz filtr V. Sterowanie teleskopem jest w pełni skomputeryzowane i istnieje możliwość jego obsługi przy użyciu systemów Windows (programy: Sky Map, Meade Autostar) i Linux (programy: Xephem, Xmtel).

Obserwacje jasności gwiazdy HD 209458 wykonane zostały podczas dwóch tranzytów planety: 3 sierpnia i 10 – 11 sierpnia 2004 roku. 3 sierpnia wykonano 463 zdjęcia (zmienna pogoda), z czego po odrzuceniu nieostrych klatek do dalszej analizy włączono 430. W nocy z 10 na 11 sierpnia wykonano 1260 zdjęć, do analizy wzięto jednak tylko 1209 obrazów. Na odrzuconych zdjęciach gwiazdy były przesunięte (łuki). Detektor CCD działał w trybie automatycznym, robiąc 10 sekundową ekspozycję i 5 sekund przerwy (sczytywanie). Teleskop obsługiwany był przez program SkyMap Pro 8, natomiast kamerą CCD zarządzał program CCDOPS.

Wstępna redukcja obrazów wykonana została programem IMARITH. Napisane zostały skrypty korzystające z pakietu IRAF, które zarówno poszukiwały gwiazd na zdjęciu (DAOFIND), jak i mierzyły ilość zliczeń (APPHOT).

Aby zwiększyć dokładność pomiarów studenci zsumowali wykonane pomiary po 20 oraz po 80 i potraktowali je jako jedną obserwację. Okazuje się, że w takim przypadku błędy pomiarowe maleją znacząco. Dla obserwacji zsumowanych po 20 błąd pomiarowy wynosi 0,26%, a dla obserwacji zsumowanych po 80 – 0,19%. Sam spadek miał „głębokość” 1,7%.

Obserwatorium Astronomiczne w Zielonej Górze przyłączyło się do międzynarodowej sieci obserwatorów i poszukiwaczy przejść planet pozasłonecznych transitsearch.org i planuje prowadzić dalsze badania w tym kierunku.

Szczegółowe informacje na temat obserwacji tych tranzytów opublikowane zostały w Uranii – Postępach Astronomii nr 3/2005.