Od kiedy ludzie przekroczyli granicę przestrzeni kosmicznej, zaobserwowano, że odmienne warunki panujące tam wpływają negatywnie na układy narządów. Zmiany w układzie nerwowym wydają się być najgroźniejsze. Niestety coraz większa ilość badań wskazuje na szeroką gamę deficytów dotyczących właśnie tego układu.
Ilustracja przedstawiająca załogę ekspedycyjną na Marsie ustawiającą sprzęt wiertniczy w celu wykorzystania lodu do utrzymania ludzkiej obecności na Czerwonej Planecie (wizja artystyczna). Długie misje kosmiczne, takie jak wyprawa na Marsa, mają wymierny wpływ na ludzki mózg, którego implikacje pozostają niejasne.
Co grozi mózgom astronautów?
Nudności, zaburzenia postawy, objawy choroby lokomocyjnej, zaburzenia percepcji czy problemy z chodzeniem nie należą do najprzyjemniejszych uczuć na świecie. Niestety są to tylko niektóre z wielu niedogodności, których doświadczają astronauci podczas krótkich i długich misji kosmicznych.
Najnowsze badania wskazują na to, że ekspozycja organizmu na mikrograwitację powoduje rozszerzenie się komór w mózgu. Jest to wyjątkowo niebezpieczne zjawisko ze względu na to, że komory te odpowiadają za produkcję płynu mózgowo-rdzeniowego. Płyn ten ma zapewnić ochronę i odżywianie tkanek mózgu i rdzenia kręgowego. Nie jest pewne, jakie mogą być długoterminowe konsekwencje tego rozszerzenia komór.
Model 3D ukazujący położenie układu komorowego (kolor niebieski) w mózgu.
„Jak wpływa to na wydajność i długoterminowe zdrowie, jest kwestią otwartą”
– Rachael Seidler, University of Florida w Gainesville.
Badacze odkryli, że dłuższe misje lotów kosmicznych skutkowały większym obrzękiem komór, które postępowało najszybciej w ciągu pierwszych sześciu miesięcy w kosmosie. Jednakże tempo powiększania się komór malało po sześciu miesiącach, co może być dobrą wiadomością, ponieważ świadczy o tym, iż objawy nie nasilają się w czasie.
Planowanie przyszłych misji kosmicznych
Z wyników badań wynika również, że do zakończenia regeneracji mózgu może dojść nie wcześniej niż 3 lata od powrotu z kosmicznej podróży. Nie jest to granica ostateczna, ponieważ każdy organizm inaczej będzie przystosowywać się do odmiennych warunków. Również inne czynniki medyczne mogą wpływać na wydłużenie okresu regeneracji. Nie jest wiadome też, jak nasilają się objawy u osób, które odbyły wcześniejsze misje kosmiczne i ile czasu musi minąć pomiędzy misjami, aby astronauci mogli wrócić bezpiecznie w przestrzeń kosmiczną.
Pytań i niepewności jest więcej niż odpowiedzi, a wszystkie te czynniki powinny być uwzględniane w planowaniu przyszłych misji kosmicznych. Biorąc pod uwagę fakt, iż w ostatnich latach można zaobserwować rozwój turystyki kosmicznej, odpowiedzi na te pytania powinny zostać znalezione jak najszybciej. Z tego względu naukowcy postanowili poddawać testom astronautów nawet do 5 latach po powrocie na Ziemię. Badacze nie wykluczają jednak możliwości, że badania nad zjawiskiem poszerzania się komór mogą potrwać nawet 10 lat. Jednakże bezpieczne latanie w kosmos jest warte tak długiego oczekiwania.
Korekta — Rafał Górski
