Gwiazdozbiór Herkulesa jest widoczny na Polskim niebie od wiosny do jesieni. Znany i łatwo rozpoznawalny dzięki swojemu kształtowi czworoboku, jest idealnym powodem, by wyjść w nocy i popatrzeć w niebo. Leży między konstelacjami Wężownika, Lutni i Smoka. Jest piątym co do wielkości gwiazdozbiorem, co ułatwia jego znalezienie. Jakie legendy były na przestrzeni czasu wiązane z tym gwiazdozbiorem?

Pierwsi w tej historii, a więc Babilończycy, nazywali ten zespół gwiazd imieniem Gilgamesza, czyli półboga, który pokonał siły chaosu, gdy powstawał nasz świat. Fenicjanie, znani ze swojego żeglarstwa i podróży, widzieli w nim Melkarta, boga mórz, którego święto było dla Punijczyków początkiem wiosny. Był on też pierwowzorem dla Greckiego Herkulesa (to rzymska wersja imienia, które w greckim oryginale brzmi Herakles), którego imię nosi opisywana tutaj konstelacja. Herkules był półbogiem, synem Zeusa i córki króla Myken – Alkmeny. Zeus, chcąc obdarować swojego syna, przystawił dziecię do piersi Hery podczas jej snu, by razem z mlekiem bogini wyssało dar nieśmiertelności. Gdy jednak żona Zeusa obudziła się i zobaczyła nieprawe dziecko, zabrała pierś niemowlęciu, a mleko, które z niej wytrysnęło, rozlało się tak, że na niebie utworzyło Drogę mleczną, a na ziemi białe lilie. Mimo iż nie uzyskał nieśmiertelności, Herkules stał się niepokonany. Ceną tego błogosławieństwa była zemsta Hery, która była wściekła na męża za zdradę. Gdy Herkules dorósł, zesłała na niego szaleństwo, w którym zabił całą swoją rodzinę. W poszukiwaniu odkupienia win, udał się do wyroczni delfickiej, która nakazała mu wykonanie dwunastu prac. Jedną z nich było zabicie lwa nemejskiego – olbrzymiego potwora, którego skóry nie mógł przebić żaden miecz. Właśnie dlatego bohater zdecydował się go udusić. Gdy po niełatwej walce zgładził potwora, wykonał z jego skóry zbroję, którą nosił na sobie. inną z prac było przyprowadzenie Cerbera – strażnika Hadesu – na powierzchnię Ziemi. Hades i Persefona zgodzili się na to pod warunkiem, że Herkules nie będzie używał żadnej broni. Po wykonaniu tego zadania, ostatniego z narzuconych mu dwunastu, winy Herkulesa zostały mu wybaczone.

Najjaśniejszą gwiazdą konstelacji jest Korneforos, a nazwa ta po grecku oznaczająca „dzierżącego maczugę”, co odnosi się do Herkulesa. Inną piękna gwiazdą w tej konstelacji jest gwiazda podwójna – Rasalgethi. Z arabskiego jej nazwa tłumaczy się na „głowę klęczącego”. Obydwa obiekty są interesujące i proste do znalezienia, także dla amatorów obserwacji. Z obiektów głębokiego nieba Herkules znany jest z gromady kulistej M13, zwanej też Gromadą Herkulesa. Ma ona dużą wielkość kątową i można ją zaobserwować już za pomocą lornetki, a przy ciemnym niebie możliwe jest wypatrzenie jej gołym okiem. Inną gromada kulistą w obrębie gwiazdozbioru, najstarszą znaną w naszej Galaktyce, jest M92. Jest dosyć jasna i nie powinna być problematyczna do znalezienia podczas nocnych obserwacji. Obiekty w Herkulesie są idealne dla amatorów obserwacji nieba, a bardziej doświadczonym obserwatorom zapierają dech w piersiach swoją wielkością.

Gromada kulista M13, nazywana również Gromadą Herkulesa.

Autor

Avatar photo
Weronika Księżakowska