Jądra galaktyk aktywnych (kwazary, galaktyki Seyferta, blazary i radiogalaktyki), które promieniują więcej energii, niż można by wytłumaczyć obecnością gwiazd. Aktywne jądra galaktyk wykazują dużą zmienność. Niektóre kwazary zmieniają swoją jasność w ciągu kilku tygodni albo miesięcy, a niektóre blazary wykazują zmiany w promieniowaniu X w przeciągu kilku godzin.

Obserwacje ruchu orbitalnego gwiazd i innych ciał niebieskich wokół AGNów wskazują, że w centrum znajduje się olbrzymia masa, sięgająca miliardów mas Słońca. Doprowadza to do stwierdzenia, że silnikiem tego zjawiska jest supermasywna czarna dziura. O ile czarna dziura nie promieniuje energii, uważa się, że promieniowanie z AGNów pochodzi od materiału podgrzanego do milionów stopni Celsjusza podczas opadania w dysku akrecyjnym na centralną czarną dziurę. W niektórych przypadkach materia ta zostaje wystrzelona w jednym z dwóch dżetów znajdujących się na osi rotacji czarnej dziury.

Astronomowie zidentyfikowali dwanaście typów AGN, każdy o innej charakterystyce promieniowania. W niektórych przypadkach cienka chmura pyłu leżąca pomiędzy nami a centrum może blokować promieniowanie o częstościach w zakresie pomiędzy światłem widzialnym a promieniowaniem X. Wówczas widzimy tylko promieniowanie radiowe, podczerwień, i promieniowanie wysokoenergetyczne (oraz promieniowanie pochodzące od chmury).

W większości przypadków, pył wokół jądra tworzy cienki pierścień. Widok AGNa zależy od jego usytuowania w przestrzeni względem nas, czyli od tego, pod jakim kątem jest do nas zwrócony.

Aktywne Jądra Galaktyk dzielimy ponadto na dwa rodzaje: radiowo głośne i radiowo ciche. Te pierwsze zawsze produkują dżety, w których materia porusza się z prędkością bliską prędkości światła. Energia dżetów przekracza energię promieniowania samego AGNa. Radiowo głośne centra głównie znajdują się w galaktykach eliptycznych i prawie nigdy w spiralnych. Radiowo ciche centra mogą także mieć dżety, ale są tysiąckroć słabsze od całkowitej energi promieniującej z AGNa. Zazwyczaj znajdują się w galaktykach spiralnych. Widoczne różnice pomiędzy galaktykami spiralnymi a eliptycznymi od razu dają możliwość stwierdenia, z jakim AGNem mamy do czynienia.

Wiele galaktyk promieniuje ze swych jąder energię, która nie może być wyjaśniona obecnością młodych gwiazd. Te galaktyki nazywa się podwójnie dubble LINERs (Low-Ionization Nuclear Emission-line Regions). Trwa dyskusja nad różnorodnością obiektów należących do tej kategorii. Obserwacje w promieniowaniu X i ultrafioletowym pokazują, że niektóre z tych galaktyk mogą być nisko energetycznymi wersjami galaktyk Seyferta. AGN aktywne jądra galaktyk kwazary blazary radiogalaktyki Seyferta galaktyki

Autor

Karol Langner