Kompleks zmian i zjawisk fizycznych zachodzących cyklicznie w atmosferze Słońca, od fotosfery poprzez chromosferę, aż do korony słonecznej i wiatru słonecznego. Zmiany związane z aktywnością Słońca są one widoczne we wszystkich dziedzinach fal elektromagnetycznych: w promieniowaniu radiowym, świetle widzialnym, ultrafiolecie, rentgenowskim, gamma oraz w widmie emisyjnym zjonizowanych pierwiastków. Zmiany te są obserwowane przez obserwatoria naziemne, jak i przez automatyczne stacje badawcze umieszczane na sztucznych satelitach. Ostatnio prowadzi się badania z zakresu heliosejsmologii oraz pomiaru i tworzenia map pól magnetycznych na Słońcu.

Występowanie cyklicznych zmian aktywności słonecznej odkrył w 1843 roku Henryk Schwabe. Rudolf Wolf określił cykl słoneczny na 11,1 roku. Wprowadził też wygodny wzór na mierzenie aktywności plamotwórczej Słońca (patrz liczba Wolfa).

Cykliczność aktywności Słońca ujawnia się między innymi w zmianach liczby plam słonecznych, pól pochodni, protuberancji, emisji radiowej chromosfery i korony, w aktywności rozbłyskowej. Okres tej aktywności zmienia się od cyklu do cyklu w przedziale od 9 do 13,6 lat.

Badania prowadzone przez aparaturę zainstalowaną na sztucznych satelitach wskazują, że zgodnie z 11-letnim cyklem aktywności słonecznej, zmienia się średnica Słońca. W maksimum aktywności jego średnica jest największa. Podobnie ma się rzecz z jasnością, w czasie maksimum wzrasta ona o 0,1%, a moc promieniowania rośnie o około 0,2%.

Do zjawisk związanych z aktywnością słoneczną zaliczamy: plamy słoneczne i pochodnie fotosferyczne (struktury te dotyczą fotosfery i obserwujemy je w świetle widzialnym), pochodnie chromosferyczne, protuberancje, rozbłysk chromosferyczny, bryzgi chromosferyczne, obłoki wapniowe (struktury te dotyczą chromosfery i są obserwowane w linii wodoru H alfa oraz w innych liniach emisyjnych pierwiastków), dziury koronalne i pętle koronalne (dotyczą korony, są obserwowane w promieniowaniu rentgenowskim i ultrafioletowym), czy emisję radiową chromosfery i korony.

Do zjawisk obserwowanych na Słońcu, lecz nie związanych z jego aktywnością należą: granulacja i pociemnienie brzegowe.

Autor

Karol Langner