Zdjęcie w tle: NASA, ESA, and A. Schaller (for STScI)
Eris, niegdyś znana jako Xena, to obiekt transneptunowy zaliczany do planet karłowatych. W kategorii obiektów krążących wokół Słońca zajmuje ona dziesiąte miejsce pod względem masy, jeśli liczyć planety, albo siedemnaste, wliczając księżyce. Jest zarówno jednym z większych obiektów w pasie Kuipera jak i jednym z największych obiektów transneptunowych. Jej odkrycie zainicjowało dyskusję, której skutkiem była zmiana dokładnej definicji planet w 2006 roku.
Eris i jej księżyc.
Podstawowe informacje
- Typ planety: planeta karłowata
- Masa: 1,647×1022 kg
- Promień: 1163 km
- Mimośród orbity: 0,436
- Półoś wielka: 1,015×1013 (67,864 au)
- Okres orbitalny: 204,199 dni (559,07 lat)
- Liczba księżyców: 1 (Dysnomia)
Struktura wewnętrzna
Struktura wewnętrzna planety Eris jest jedną z największych zagadek, ponieważ do tej pory nie przeprowadzono bezpośrednich obserwacji. Jednakże przypuszcza się, że podobnie jak w przypadku innych planet karłowatych, Eris może składać się głównie z lodu i skalnego jądra.
Geologia
Ponieważ Eris znajduje się daleko poza orbitą Neptuna, gdzie warunki są ekstremalne, jej geologia prawdopodobnie różni się od planet wewnętrznych. Możliwe, że powierzchnia planety jest pokryta lodem, a wpływ promieniowania kosmicznego może mieć istotny wpływ na jej skład chemiczny. Naukowcy przypuszczają, że temperatura na powierzchni waha się między -217 C a -243 C.
Lodowa atmosfera
Dotychczasowe obserwacje sugerują, że Eris prawdopodobnie posiada bardzo cienką atmosferę, składającą się głównie z azotu i metanu. Naukowcy przypuszczają, że gazy te występują w formie stałej – czyli atmosfera planety karłowatej jest zamarznięta. Hipotezę potwierdza również intensywność, z jaką Eris odbija promienie słoneczne. Jest ona jednym z najjaśniejszych obiektów w Układzie Słonecznym. Zgodnie z przewidywaniami naukowców za około 250 lat Eris przejdzie najbliżej Słońca, zbliżając się na odległość 5,6 miliarda kilometrów. Zyskane ciepło umożliwi sublimację zamrożonych gazów – bezpośrednią przemianę ze stanu stałego w gaz. Skład i właściwości atmosfery Eris są dalej tematem intensywnych badań, mających na celu lepsze zrozumienie tej odległej planety karłowatej.
Bliźniaczka Plutona
Mimo że Eris jest oddalona od Plutona o wiele miliardów kilometrów, można je postrzegać jako planetarne bliźnięta. Obie planety karłowate są do siebie podobne nie tylko pod względem masy i wielkości, ale również geologii i atmosfery. Część naukowców twierdzi, że za około 20 lat, kiedy Pluton oddali się wystarczająco od Słońca, temperatura na jego powierzchni będzie na tyle zimna, że atmosfera się zapadnie, a następnie stopniowo Pluton powinien upodobnić się do Eris.
Eris i Pluton oraz ich księżyce.
Zarys historyczny
Eris została odkryta 5 stycznia 2005 roku przez zespół astronomiczny z Michaelem E. Brownem, Chadem Trujillo i Davidem Rabinowitzem na czele. Odkrycie planety było kamieniem milowym w badaniach Układu Słonecznego. W tamtym momencie była to najdalej położona planeta karłowata, co stanowiło wyzwanie dla ówczesnych teorii formowania się systemu planetarnego. Początkowo Eris została nazwana imieniem Xena, które odnosi się do bohaterki serialu popularnego w latach 90-tych „Xena: wojownicza księżniczka”. Nazwa została zmieniona dopiero po dyskusji w 2006. „Eris” pochodzi od bogini niezgody w mitologii greckiej, co odzwierciedlała kontrowersje związane z odkryciem tej planety karłowatej.
Przyszłe misje
Na dzień pisania artykułu nie przewiduje się żadnych konkretów dotyczących przyszłych misji kosmicznych skierowanych w kierunku Eris. Niemniej jednak, w miarę postępu technologii i zainteresowania badaczy, można się spodziewać, że w przyszłości pojawią się nowe misje mające na celu zgłębienie tajemnic tej odległej planety karłowatej.
Eris pozostaje jednym z najbardziej fascynujących obiektów w naszym Układzie Słonecznym, a jej badania dostarczają cennych informacji na temat ewolucji planet i obiektów transneptunowych. Mimo że wiele aspektów tej planety karłowatej pozostaje tajemnicą, nowe technologie i przyszłe misje mogą odkryć wiele interesujących faktów, pomagając nam zrozumieć historię i strukturę tajemniczej planety Eris.
Korekta – Matylda Kołomyjec
