Żagiel to gwiazdozbiór nieba południowego, po raz pierwszy skatalogowany w II wieku naszej ery przez Ptolemeusza. Z konstelacją są związane trzy roje meteorów – Gamma Velidy, Delta Velidy i Puppid-velidy. Siedem z jej gwiazd ma własne planety. Żagiel nie zawiera żadnych obiektów z katalogu Messiera, ale można w jego obrębie znaleźć inne obiekty głębokiego nieba. Jest praktycznie niemożliwy do obserwacji z terenów Polski.
Żagiel nie zawsze był znany w postaci, w jakiej dzisiaj pojawia się na mapach nieba. Dopiero w połowie osiemnastego wieku francuski astronom Nicolas Louis de Lacaille podzielił na części większy gwiazdozbiór – Okręt Argo – tworząc z niego Rufę, Kil i właśnie Żagiel. To dlatego Żagiel sam w sobie nie jest związany z żadnym mitem, ale można go przypisać do tego, który opowiada o okręcie Argo. (Mit ten został częściowo opisany w artykule o gwiazdozbiorze Rufy, a opowiada o wyprawie Argonautów pod przywództwem Jazona w celu zdobycia złotego runa.) Nie jest to jednak jedyny skutek podziału większej konstelacji na trzy mniejsze – Żagiel nie ma gwiazd oznaczonych jako Alpha i Beta, ponieważ zostały one ponumerowane w obrębie Okrętu Argo i przy podziale zostały przydzielone do konstelacji Kila.
Powyższy fragment mapy nieba przedstawia gwiazdozbiór Żagla w otoczeniu sąsiadujących konstelacji.
To dlatego najjaśniejszą gwiazdą Żagla Gamma Velorum (γ Vel), nazywana czasem Regor. Jej tradycyjne imię, pochodzące od arabskiej frazy oznaczającej „wspaniałą gwiazdę przysięgi”, brzmi Suhail albo, w dłuższej wersji, Suhail al Muhlif. Żadna z tych nazw nie została jednak uznana za oficjalną. Gamma Velorum to system złożony z sześciu gwiazd, oddalony od Ziemi o 336 lat świetlnych. Główny jej składnik, Gamma-2 Velorum lub Gamma Velorum A, to gwiazda spektroskopowo podwójna, składająca się z błękitnego nadolbrzyma i gwiazdy Wolfa-Rayeta – wyjątkowo gorącej, masywnej gwiazdy, szybko tracącej swoją masę ze względu na silny wiatr gwiazdowy. Ta konkretna gwiazda to kandydatka na supernową – jedną z najbliższych Ziemi. Prawdopodobnie zakończy swoje życie jako supernowa typu Ic.
Powyższy obrazek pochodzi z „Uranographii” Jana Heweliusza i przedstawia wyobrażenie Okrętu Argo na tle gwiazd, które niegdyś były zaliczane do jego konstelacji. Gwiazdozbiór Żagla to jego środkowa część.
Choć w konstelacji Żagla jest wiele innych gwiazd, w tym układów wielokrotnych i gwiazd z własnymi systemami planetarnymi, na uwagę zasługują również obiekty głębokiego nieba. Jednym z nich jest mgławica planetarna Pierścień Południowy (NGC 3132, Caldwell 74), nazywana również Rozerwaną Ósemką. Pierwsza nazwa nawiązuje do podobieństwa do Mgławicy Pierścień (M57) w gwiazdozbiorze Lutni. Gdy natomiast obserwować ją małym teleskopem, kształtem przypomina cyfrę 8 – stąd druga z nazw. Mgławica zawiera dwie gwiazdy o jasnościach 10 i 16 magnitudo, z czego ta ostatnia to biały karzeł, którego światło w zakresie promieniowania ultrafioletowego sprawia, że mgławica świeci.
W obrębie gwiazdozbioru można znaleźć też wiele innych interesujących obiektów, takich jak Mgławica Ołówek (NGC 2736), gromada kulista gwiazd NGC 3201 (Caldwell 79) czy Mgławica Guma, która rozciąga się na niebie od Żagla, aż po Rufę, zajmując centrum nieistniejącej już konstelacji Okrętu Argo.
Powyższa fotografia, wykonana przez Teleskop Webba (2022), przedstawia Mgławicę Pierścień Południowy, NGC 3132, nazywaną również, ze względu na swój kształt, Rozerwaną Ósemką.
.jpg){kind=link}