Szybkimi krokami zbliża się koniec 2017 roku i początek roku 2018. Te noce upłyną w blasku Księżyca bliskiego pełni, przez którą przejdzie w pierwszych dniach nowego roku. Przez ten czas Srebrny Glob odwiedzi gwiazdozbiory Wodnika, Ryb, Wieloryba, Barana i Byka, gdzie spotka się m.in. z planetą Uran i planetoidą (7) Iris, a także zakryje kilka dość jasnych gwiazd, w tym część Hiad i Aldebarana. W pierwszej części nocy można obserwować mirydy χ Cygni i o Ceti, a także planetę Neptun, natomiast nad ranem do coraz ciaśniejszej pary Mars-Jowisz dołączył Merkury.
We wtorek 26 grudnia Księżyc przejdzie przez I kwadrę w gwiazdozbiorze Wieloryba i w kolejnych dniach podąży ku pełni. Stąd każdej kolejnej nocy jego blask stanie się coraz dokuczliwszy. Jednak tydzień Srebrny Glob zacznie na granicy gwiazdozbiorów Wodnika i Ryb, niecałe 15° na wschód od planety Neptun. Przez południk lokalny Księżyc przejdzie już prawie na początku nocy astronomicznej, mniej więcej kwadrans po godzinie 17. W tym momencie jego tarcza pokaże fazę 43%. Natomiast o godzinie podanej na mapce do zniknięcia Księżyca z nieboskłonu zostanie tylko godzina.
Dwa dni później Księżyc w fazie 65% dotrze do południowo-wschodniej części konstelacji Ryb, gdzie spotka się z planetą Uran. O godzinie podanej na mapce Księżyc zajmie pozycję na wysokości 30° nad południowo-zachodnim widnokręgiem. Planeta Uran znajdzie się tej nocy jakieś 5° na północ od tarczy Srebrnego Globu, zaś 25° prawie dokładnie pod nim można będzie dostrzec najjaśniejszą gwiazdę konstelacji Wieloryba, choć oznaczaną na mapach nieba grecką literą β, Deneb Kaitos, a 7° na wschód — na godzinie 10 względem Księżyca — najjaśniejszą gwiazdę Ryb, Alreshę. Planeta Uran zbliża się do wykonania zakrętu na swojej drodze po niebie i już prawie nie porusza się względem gwiazd tła. Uran oddalił się na ponad 3,5 stopnia od gwiazdy o Psc, ale już w pierwszym tygodniu nowego roku zacznie ponownie się do niej zbliżać i minie ją w odległości niewiele przekraczającej 1° w połowie kwietnia przyszłego roku. Wcześniej, w ostatnich dniach marca Urana czeka bardzo bliskie spotkanie z planetą Wenus. Obecnie jasność Urana wynosi +5,8 wielkości gwiazdowej.
W czwartek 28 grudnia oświetlenie księżycowej tarczy urośnie do 75%, a odwiedzi on pogranicze gwiazdozbiorów Wieloryba i Barana. Z jaśniejszych gwiazd w jego okolicy 9,5 stopnia na prawo od niego znajdzie się gwiazda Menkar. W podobnej odległości, lecz na godzinie 2 względem Księżyca znajdzie się planetoida (7) Iris. Jej blask już niestety słabnie i obecnie wynosi +8,4 wielkości gwiazdowej. Tutaj można pobrać wykonaną w programie Nocny Obserwator mapkę z trajektorią planetoidy do końca tego roku.
W tym dniu Księżyc odwiedzi także prototypkę gwiazd zmiennych typu Mira, gwiazdę o Ceti. Tej nocy Księżyc przejdzie jakieś 12° na północ od niej i silnie wpłynie na możliwość jej obserwacji. Gwiazda jest już jaśniejsza od +4 magnitudo i jeszcze trochę powinna pojaśnieć. Tutaj można pobrać wykonaną na stronie AAVSO mapkę z okolicami Miry, z naniesionymi jasnościami gwiazd porównania.
Również 28 grudnia dojdzie do pierwszego w tym tygodniu zakrycia dość jasnej gwiazdy przez Księżyc. Będzie to świecąca blaskiem obserwowanym +4,3 wielkości gwiazdowej ξ2 Ceti. Zjawisko będzie widoczne w całej Polsce, oprócz tego w północno-zachodniej Europie oraz w północno-zachodniej części Rosji i Kazachstanu. Zacznie się około godziny 21, skończy — mniej więcej godzinę później.
Piątek 29 grudnia zastanie naturalnego satelitę Ziemi na pograniczu gwiazdozbiorów Barana i Byka, w fazie 85%. Bardzo blisko tej granicy znajduje się gwiazda 4. wielkości 5 Tauri, która zniknie za księżycową tarczą tuż po północy, już w sobotę 30 grudnia. Obszar widoczności zakrycia tej gwiazdy jest podobny do tego z zakrycia ξ2 Ceti, lecz przesunięty trochę na północ, zwłaszcza jego zachodnia część. Tym razem zakrycie ominie basen Morza Śródziemnego, a brzegówka przetnie m.in. Kanał La Manche, kraje Beneluksu, Niemcy, Polskę i Ukrainę. W naszym kraju granica zakrycia przebiegnie m.in. między Wodzisławiem Śląskim a Jastrzębiem Zdrój, między Krakowem a Myślenicami i jakieś 1,5 km na południe od Przemyśla.
Weekend Księżyc spędzi w gwiazdozbiorze Byka, gdzie zakryje kilka jaśniejszych gwiazd Hiad i Aldebarana, zaś w noc sylwestrową – gwiazdę 4. wielkości 119 Tauri. W sobotę 30 grudnia wieczorem tarcza Księżyca będzie oświetlona w 91%, a sekwencja zakryć zacznie się około godz. 18:20 od najbardziej na zachód wysuniętej gwiazdy Hiad, γ Tauri, zaś skończy 9 godzin później, już w niedzielę 31 grudnia, odkryciem Aldebarana. Tym razem Europa ma szczęście do widoczności całej sekwencji. Pewnie dlatego, że bliska pełni tarcz Księżyca znacznie utrudni obserwację poszczególnych zjawisk. Z jaśniejszych gwiazd między gwiazdami γ i α Tauri Srebrny Glob zakryje jeszcze 75 Tauri oraz HIP 21029.
Srebrny Glob pożegna stary rok i powita nowy rok zakryciem kolejnej gwiazdy 4. wielkości 119 Tauri, znajdującej się na pograniczu Byka, Oriona i Bliźniąt. Zakrycie zacznie się około godziny 23, a skończy godzinę później, już w nowym roku, co — ze względu na rozświetlające i zasnuwające dymem niebo sztuczne ognie — może być niemożliwe do zaobserwowania. Oprócz Polski zjawisko widoczne będzie prawie w całej Europie, na Grenlandii, we wschodniej części Labradoru i w północno-zachodniej Azji. Dokładne momenty zakryć i odkryć wszystkich wymienionych wcześniej gwiazd pokazuje poniższa tabela:
Zakrycie gwiazd ξ2 Cet, 5, γ, 75 Tauri, HIP 21029, Aldebarana i 119 Tauri przez Księżyc w dniach 28-31 grudnia 2017 r. (czasy UT) | ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Miasto | ξ2 Cet 4,3 mag 28 XII | 5 Tau 4,1 mag 29 XII | γ Tau 3,7 mag 30 XII | 75 Tau 5,0 mag 30 XII | HIP 21029 4,8 mag 30 XII | Aldebaran 0,9 mag 31 XII | 119 Tau 4,3 mag 31 XII | |||||||
Zakrycie | Odkrycie | Zakrycie | Odkrycie | Zakrycie | Odkrycie | Zakrycie | Odkrycie | Zakrycie | Odkrycie | Zakrycie | Odkrycie | Zakrycie | Odkrycie | |
Bydgoszcz | 19:50:09 | 20:53:20 | 23:16:58 | 23:52:09 | 17:20:41 | 18:14:27 | 21:44:51 | 22:54:05 | 23:04:24 | 23:29:49 | 1:19:22 | 2:10:00 | 21:50:26 | 22:59:59 |
Gdańsk | 19:50:09 | 20:54:32 | 23:13:25 | 23:53:52 | 17:22:40 | 18:17:29 | 21:45:27 | 22:53:50 | 22:59:50 | 23:33:37 | 1:17:11 | 2:09:23 | 21:51:08 | 23:00:21 |
Kraków | 19:56:30 | 20:51:58 | 23:35:19 | 23:43:23 | 17:20:48 | 18:07:59 | 21:48:25 | 22:57:50 | brak zakrycia | 1:26:30 | 2:12:05 | 21:54:19 | 23:02:33 | |
Krosno | 20:06:16 | 20:52:55 | brak zakrycia | 17:23:04 | 18:07:46 | 21:51:06 | 22:59:57 | brak zakrycia | 1:27:38 | 2:12:51 | 21:57:13 | 23:04:53 | ||
Łódź | 19:53:28 | 20:53:28 | 23:23:14 | 23:50:48 | 17:21:08 | 18:12:06 | 21:46:58 | 22:56:29 | brak zakrycia | 1:22:39 | 2:11:16 | 21:52:45 | 23:01:56 | |
Nowy Sącz | 19:58:29 | 20:51:59 | brak zakrycia | 17:21:37 | 18:07:08 | 21:49:42 | 22:58:49 | brak zakrycia | 1:27:36 | 2:12:28 | 21:55:43 | 23:03:30 | ||
Piotrków Trybunalski | 19:54:16 | 20:53:21 | 23:24:57 | 23:50:04 | 17:21:12 | 18:11:26 | 21:47:23 | 22:56:55 | brak zakrycia | 1:23:25 | 2:11:29 | 21:53:12 | 23:02:16 | |
Poznań | 19:48:55 | 20:51:42 | 23:18:41 | 23:50:06 | 17:18:54 | 18:12:08 | 21:43:25 | 22:53:14 | 23:07:42 | 23:25:19 | 1:20:33 | 2:10:00 | 21:48:57 | 22:58:34 |
Przemyśl | 20:01:57 | 20:54:00 | brak zakrycia | 17:24:38 | 18:08:37 | 21:52:30 | 23:01:05 | brak zakrycia | 1:27:30 | 2:13:10 | 21:58:42 | 23:06:18 | ||
Rzeszów | 20:00:04 | 20:53:44 | 23:35:16 | 23:46:20 | 17:23:33 | 18:08:57 | 21:51:16 | 23:00:08 | brak zakrycia | 1:26:50 | 2:12:50 | 21:57:21 | 23:05:16 | |
Suwałki | 19:56:23 | 20:58:16 | 23:17:01 | 23:56:32 | 17:26:45 | 18:19:45 | 21:50:44 | 22:58:27 | 23:04:50 | 23:37:38 | 1:18:55 | 2:10:44 | 21:56:47 | 23:05:35 |
Szczecin | 19:44:42 | 20:50:10 | 23:13:04 | 23:49:51 | 17:17:43 | 18:12:58 | 21:40:17 | 22:49:57 | 22:59:05 | 23:26:50 | 1:17:30 | 2:08:28 | 21:45:41 | 22:55:28 |
Toruń | 19:51:03 | 20:53:44 | 23:17:45 | 23:52:25 | 17:21:10 | 18:14:31 | 21:45:32 | 22:54:45 | 23:05:37 | 23:30:02 | 1:19:47 | 2:10:15 | 21:51:12 | 23:00:40 |
Warszawa | 19:55:26 | 20:55:18 | 23:22:11 | 23:53:01 | 17:23:18 | 18:14:11 | 21:48:53 | 22:57:53 | 23:12:47 | 23:29:31 | 1:22:01 | 2:11:30 | 21:54:47 | 23:03:50 |
Wrocław | 19:50:07 | 20:50:34 | 23:25:09 | 23:46:42 | 17:17:56 | 18:09:09 | 21:43:49 | 22:54:02 | brak zakrycia | 1:23:20 | 2:10:33 | 21:49:26 | 22:58:44 | |
Zakopane | 19:57:37 | 20:50:49 | brak zakrycia | 17:20:26 | 18:05:54 | 21:48:48 | 22:58:01 | brak zakrycia | 1:28:15 | 2:12:13 | 21:54:46 | 23:02:23 | ||
Zamość | 20:01:04 | 20:55:42 | 23:30:27 | 23:51:06 | 17:25:30 | 18:11:31 | 21:52:30 | 23:01:14 | brak zakrycia | 1:25:37 | 2:12:59 | 21:58:45 | 23:06:58 | |
Żywiec | 19:55:46 | 20:50:49 | brak zakrycia | 17:19:42 | 18:06:46 | 21:47:36 | 22:57:06 | brak zakrycia | 1:27:14 | 2:11:52 | 21:53:27 | 23:01:31 |
Wieczorem coraz bardziej do widnokręgu zbliża się kolejna miryda χ Cygni. Na początku nocy astronomicznej gwiazda znajduje się na wysokości około 35° nad północno-zachodnim widnokręgiem, a znika z nieboskłonu mniej więcej o 23. Gwiazda cały czas słabnie, obecnie jej blask osłabł do +6,5 magnitudo, czyli gwiazda przestaje być widoczna gołym okiem, ale nadal widoczna jest przez lornetki. Tutaj można pobrać wykonaną na stronie AAVSO mapkę z okolicami Miry, z naniesionymi jasnościami gwiazd porównania.
Najszybciej z firmamentu z opisywanych obiektów znika planeta Neptun, która czyni to około godziny 21:30, a na początku nocy astronomicznej zajmuje pozycję na wysokości ponad 25° na południowo-zachodnim widnokręgiem. Planeta wróciła już do szybkiego ruchu prostego i obecnie wędruje niewiele ponad 0,5 stopnia na południowy wschód od gwiazdy 4. wielkości λ Aquarii i jednocześnie mniej niż 1° na południe od gwiazdy 6. wielkości 78 Aquarii. Jasność samej planety wynosi +7,9 wielkości gwiazdowej.
Na niebie porannym w najbliższych tygodniach można obserwować aż trzy planety Układu Słonecznego, gdyż do pary planet Mars-Jowisz dołączy na chwilę planeta Merkury. Mars coraz bardziej zbliża się do Jowisza i w końcu pierwszego tygodnia 2018 roku minie go w odległości mniejszej od średnicy Księżyca. Obie planety znajdują się w gwiazdozbiorze Wagi, niedaleko gwiazdy Zuben Elgenubi. Do końca roku dystans między planetami zmaleje do 3° Do tego czasu Jowisz oddali się od α Lib na prawie 100′. Tyle samo, lecz od strony zachodniej, do Zuben Elgenubi zabraknie Czerwonej Planecie. W tym tygodniu Mars świeci blaskiem +1,5 magnitudo, a jego tarcza ma średnicę 5″. Jowisz jest o ponad 3 magnitudo jaśniejszy i świeci blaskiem -1,8 magnitudo. Jego tarcza również jest znacznie większa, ma średnicę 33″.
Już lornetki wystarczą, aby obserwować cztery najjaśniejsze księżyce Jowisza, tzw. księżyce galileuszowe. W tym tygodniu z terenu Polski będzie można zaobserwować następujące zjawiska (na podstawie strony Sky and Telescope oraz programu Starry Night):
- 27 grudnia, godz. 6:12 – Europa chowa się w cień Jowisza, 21″ na zachód od tarczy planety (początek zaćmienia),
- 27 grudnia, godz. 7:42 – Io chowa się w cień Jowisza, 13″ na zachód od tarczy planety (początek zaćmienia),
- 28 grudnia, godz. 4:54 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
- 28 grudnia, godz. 5:54 – wejście Io na tarczę Jowisza,
- 28 grudnia, godz. 7:06 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
- 28 grudnia, godz. 8:04 – zejście Io z tarczy Jowisza,
- 29 grudnia, godz. 3:28 – od wschodu Jowisza Ganimedes i Europa na tarczy planety, Ganimedes na południku centralnym, Europa – w IV ćwiartce,
- 29 grudnia, godz. 4:32 – zejście Ganimedesa z tarczy Jowisza,
- 29 grudnia, godz. 5:16 – zejście Europy z tarczy Jowisza,
- 29 grudnia, godz. 5:18 – wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
- 29 grudnia, godz. 5:31 – minięcie się Ganimedes (N) i Europy w odległości 4″, 5″ na wschód od brzegu tarczy Jowisza,
- 31 grudnia, godz. 3:54 – minięcie się Kallisto (N) i Europy w odległości 30″, 42″ na wschód od brzegu tarczy Jowisza, Io 12″ na wschód od
Europy,
- 31 grudnia, godz. 7:48 – minięcie się Io (N) i Europy w odległości 7″, 78″ na wschód od brzegu tarczy Jowisza,
- 1 stycznia, godz. 5:00 – minięcie się Kallisto (N) i Ganimedesa w odległości 32″, 96″ na zachód od brzegu tarczy Jowisza,
- 1 stycznia, godz. 6:54 – minięcie się Io (N) i Ganimedesa w odległości 12″, 82″ na zachód od brzegu tarczy Jowisza.
W najbliższych kilku tygodniach parze Mars-Jowisz towarzystwa — może nie najbliższego, gdyż na odległość 30° — dotrzyma planeta Merkury. 1 stycznia Merkury osiągnie maksymalną elongację zachodnią. Tego ranka oddali się on od Słońca na odległość prawie 23° i przed godziną 7 wzniesie się na wysokość 5° nad południowo-wschodni widnokrąg. Jak zawsze podczas widoczności porannej, tak i tym razem Merkury oddala się od nas, stąd jego rozmiary będą maleć, a faza rosła. Lecz w przeciwieństwie do Wenus jasność Merkurego również będzie rosła. Do końca roku jasność Merkurego zwiększy się z +0,1 do -0,3 wielkości gwiazdowej, faza urośnie z 40 do 60%, zaś średnica zmaleje z 8 do 7 sekund kątowych.