Nachodzący tydzień jest ostatnim tygodniem grudnia i jednocześnie ostatnim tygodniem całego 2011 roku. W jego trakcie warunki widoczności planet zewnętrznych oraz Merkurego zmienią się niewiele. Natomiast o kilka stopni wyżej będzie świecić Wenus. Po wigilijnym nowiu przez cały tydzień dobrze widoczny będzie rosnący Księżyc, który 1 stycznia 2012 roku osiągnie I kwadrę.
W ostatni tegoroczny poniedziałek i wtorek warto wieczorem obserwować południowy i południowo-zachodni horyzont. Godzinę po zmierzchu łatwo da się zauważyć Wenus, która o tej porze będzie się znajdowała na wysokości ponad 10°, świecąc z jasnością -4 wielkości gwiazdowe. Przez teleskopy z kilkudziesięciokrotnym powiększeniem (lepsze będzie ponad 100-krotne) można próbować dostrzec tarczę planety, której średnica kątowa wynosić będzie 13″, zaś faza – 83%. Planeta będzie wędrowała przez wnętrze gwiazdozbioru Koziorożca
Blisko niej w dwóch pierwszych dniach tego tygodnia znajdzie się trudniejszy od Wenus do odnalezienia bardzo cienki sierp Księżyca 2 i 3 dni po nowiu. W poniedziałek 26 grudnia około godziny 17:00 tarcza Srebrnego Globu będzie miała fazę 4%, zaś odnaleźć go będzie można na wysokości mniej więcej 6°, 10° na prawo od Wenus. We wtorek 27 grudnia Księżyc będzie widoczny znacznie lepiej: o godzinie podanej na mapce jego faza urośnie do 10% i będzie znajdował się ponad 15° nad horyzontem i mniej niż 7° nad Wenus.
W kolejnych dniach Księżyc będzie świecił coraz jaśniej i coraz wyżej nad widnokręgiem, przechodząc przez słabe gwiazdozbiory Wodnika i Ryb. Przez to aż do końca tygodnia nie będzie ciekawych spotkań z gwiazdami. Dopiero w niedzielę 1 stycznia Księżyc zbliży się do Jowisza, ale o tym więcej napiszę pod następną mapką.
Największa planeta Układu Słonecznego w poniedziałek zmieni ruch z wstecznego na prosty i od tej pory jej warunki widoczności będą się stale i dość szybko pogarszać. Jowisz z każdym tygodniem będzie wyraźnie słabł, a jego obecność nad horyzontem po zmierzchu będzie coraz krótsza. Na razie jednak Jowisz jest widoczny jeszcze dość dobrze: jasność planety wynosi -2,6 magnitudo, a jej tarcza ma średnicę 44 sekundy kątowe. W niedzielę 1 stycznia 2012 roku prawie 16° na zachód od Jowisza znajdzie się Księżyc w fazie 54%.
W układzie księżyców galileuszowych będzie można zaobserwować następujące zjawiska:
- 27 grudnia, godz. 22:06 – Wejście Ganimedesa na tarczę Jowisza,
- 28 grudnia, godz. 0:00 – zejście Ganimedesa z tarczy Jowisza,
- 29 grudnia, godz. 1:56 – wejście Io na tarczę Jowisza,
- 29 grudnia, godz. 20:52 – Europa chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
- 29 grudnia, godz. 23:14 – Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
- 29 grudnia, godz. 23:20 – wyjście Europy zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
- 29 grudnia, godz. 23:24 – wejście Europy w cień Jowisza (początek zaćmienia),
- 30 grudnia, godz. 1:54 – wyjście Europy z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
- 30 grudnia, godz. 20:24 – wejście Io na tarczę Jowisza,
- 30 grudnia, godz. 21:40 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
- 30 grudnia, godz. 22:36 – zejście Io z tarczy Jowisza,
- 30 grudnia, godz. 23:54 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
- 31 grudnia, godz. 15:40 – wejście Europy na tarczę Jowisza,
- 31 grudnia, godz. 16:56 – wejście Ganimedesa w cień Jowisza (początek zaćmienia),
- 31 grudnia, godz. 17:42 – Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
- 31 grudnia, godz. 18:06 – zejście Europy z tarczy Jowisza,
- 31 grudnia, godz. 18:08 – wejście cienia Europy na tarczę Jowisza,
- 31 grudnia, godz. 18:52 – wyjście Ganimedesa z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
- 31 grudnia, godz. 20:36 – zejście cienia Europy z tarczy Jowisza,
- 31 grudnia, godz. 21:08 – wyjście Io z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
- 1 stycznia, godz. 16:10 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
- 1 stycznia, godz. 17:04 – zejście Io z tarczy Jowisza,
- 1 stycznia, godz. 18:22 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza.
Kolejną jasną planetą widoczną na naszym niebie jest Mars. W przeciwieństwie do Jowisza jest on widoczny coraz lepiej i pod koniec stycznia zmieni ruch z prostego na wsteczny (widać to również po coraz mniejszej odległości przebywanej przez Czerwoną Planetę w trakcie tygodnia), wchodząc w okres bardzo dobrej widoczności w związku z przypadającą na 3 marca przyszłego roku opozycją. Odwrotnie niż u Jowisza Mars z każdym tygodniem będzie wyraźnie zwiększał średnicę kątową oraz jasność.
We wtorek 27 grudnia Mars przejdzie niewiele ponad 1° na północ od świecącej z jasnością +4 magnitudo gwiazdy σ Leonis, a do końca tygodnia średnica kątowa Marsa urośnie do ponad 9 sekund kątowych, zwiększając przy tym jasność do +0,2 wielkości gwiazdowej, natomiast fazę do 92%.
Nad ranem można obserwować kolejne dwie planety krążące wokół Słońca. Wcześniej, bo około godziny 1:30 nad widnokręgiem pojawia się Saturn. Również jego warunki obserwacyjne się poprawiają, choć nie tak szybko, jak to ma miejsce w przypadku Marsa. Szósta planeta Układu Słonecznego jeszcze długo będzie poruszać się ruchem prostym (czyli z zachodu na wschód) i obecnie znajduje się w gwiazdozbiorze Panny, ponad 6° na północny wschód od Spiki – najjaśniejszej gwiazdy tej konstelacji.
Saturn świeci z jasnością +0,7 magnitudo, o 0,3 wielkości gwiazdowej (a więc wyraźnie) jaśniej od swojej gwiazdowej sąsiadki. Maksymalna elongacja Tytana (wschodnia) wypada w tym tygodniu w poniedziałek 26 grudnia.
Ostatnim akcentem ostatniego tygodnia 2011 roku jest Merkury. Planeta oddala się zarówno od Ziemi, jak i od Słońca, ale na niebie będzie się zbliżać do naszej Gwiazdy Dziennej i jej warunki obserwacyjne będą się pogarszać. Merkury znajdował się będzie na tle gwiazdozbioru Wężownika, początkowo świecąc nieco ponad 7° na północny wschód od Antaresa – najjaśniejszej gwiazdy sąsiedniego gwiazdozbioru Skorpiona. Do końca tygodnia pierwsza planeta od Słońca oddali się od tej gwiazdy na odległość prawie 12°. Szczegóły widoczności Merkurego zawarte są w poniższej tabeli:
Merkury na porannym niebie w ostatnim tygodniu 2011 roku | ||||
Data | Jasność [mag] | Średnica kątowa [“] | Faza [%] | Wysokość [°] |
---|---|---|---|---|
26 XII | -0,4 | 6,2 | 71 | 7,0 |
27 XII | -0,4 | 6,1 | 73 | 6,6 |
28 XII | -0,4 | 6,0 | 75 | 6,3 |
29 XII | -0,4 | 5,9 | 76 | 5,9 |
30 XII | -0,4 | 5,8 | 78 | 5,5 |
31 XII | -0,4 | 5,7 | 79 | 5,1 |
1 I | -0,4 | 5,7 | 81 | 4,7 |