W 400. rocznicę urodzin Jana Heweliusza mieszkańcom Trójmiasta i wszystkim, którzy tego dnia zechcą odwiedzić Bibliotekę Gdańską Polskiej Akademii Nauk, zaprezentowane zostaną oryginalne dzieła (stare druki) wybitnego gdańskiego astronoma.

Biblioteka znajduje się w Gdańsku, przy ulicy Wałowej 15. Wystawa (w Czytelni Zbiorów Specjalnych) czynna będzie w sobotę, 29 stycznia 2011 roku w godzinach 9-15.

To pierwsza i niebywała okazja zobaczenia cennych ksiąg na co dzień przechowywanych skrzętnie w bibliotecznych magazynach. Biblioteka Gdańska jako jedyna na świecie posiada w swych zbiorach komplet tytułów (niektóre z nich zawierają odręczne dedykacje). Niezwykle cenne są te kolorowane: „Selenographia” oraz „Machina coelestis„.

W czasie unikatowej wystawy pokazane zostaną między innymi:

  • Selenographia” (1647) najważniejsze dzieło uczonego zawierające opis obserwacji Księżyca oraz liczne rysunki jego faz.
  • Machina coelestis” (1673) przedstawia historię astronomii i opis gdańskiego obserwatorium, opisy zaćmień Księżyca i planet oraz obliczenia astronomiczne.
  • Cometographia” (1668) dedykowana Ludwikowi XIV, dotyczy obserwacji komet i ok. 200 gwiazd od czasów najdawniejszych.
  • Prodomus Astronomiae” (1690) wydany już po śmierci Heweliusza, ukazuje atlas nieba i nowe gwiazdozbiory zaproponowane przez wybitnego badacza.
  • Globus nieba z 1728 roku (również ze zbiorów Biblioteki) który na podstawie map Heweliusza sporządził Johann Gabriel Doppelmaier.
Na wszystkie pytania zwiedzających odpowiedzą dyżurujący bibliotekarze.

Organizatorzy wystawy serdecznie zapraszają!

Jan Heweliusz urodził się 28 stycznia 1611 roku w Gdańsku. Był astronomem i konstruktorem przyrządów naukowych. Zajmował się browarnictwem, a także był radnym w Gdańsku oraz królewskim astronomem Władysława IV Wazy i Jana III Sobieskiego.

W 1639 roku zbudował w Gdańsku największe ówcześnie obserwatorium astronomiczne. Konstruował oktanty, sekstanty i lunety.

Był obdarzony bardzo dobrym wzrokiem, a dokładność wykonywanych przez niego pomiarów położeń ciał niebieskich sięgała połowy minuty kątowej.

Stworzył własny katalog gwiazd i atlas ciał niebieskich. Prowadził obserwacje Księżyca, planet (dostrzegł fazy tarczy Merkurego), komet. Ważną rolę odgrywają jego obserwacja plam słonecznych z lat 1642-1679, gdyż przypadają na okres wyjątkowo niskiej aktywności Gwiazdy Dziennej.

Dla uczczenia Odsieczy Wiedeńskiej nadał fragmentowi nieba nazwę Tarczy Sobieskiego. Gwiazdozbiór ten pozostaje na mapach do dziś.

Zmarł w Gdańsku 28 stycznia 1687 roku. Rok 2011 ogłoszono Rokiem Heweliusza.

Autor

Michał Matraszek