Andromeda jest popularnym, łatwym do znalezienia gwiazdozbiorem. W Polsce możemy zaobserwować go od lata do zimy, ale najlepiej widoczny jest jesienią. Żeby go znaleźć, należy najpierw zlokalizować konstelację Pegaza. Z jego tylnej nogi wyrasta pionowa linia, która należy do szukanego gwiazdozbioru. Jego położenie na niebie jest związane z mitem obejmującym także inne konstelacje, takie jak: Cefeusz, Kasjopeja czy Perseusz.

Powyższy fragment mapy nieba przedstawia gwiazdozbiór Andromedy w otoczeniu sąsiednich konstelacji. Elipsa na środku, podpisana numerem z katalogu Messiera M31, to Galaktyka Andromedy, a dwa przecinające ją okręgi – galaktyki M32 i M110.

Według greckiego mitu Andromeda była córką króla Etiopii Cefeusza i królowej Kasjopei. Właśnie Kasjopea, która przechwalała się swoją urodą, stała się przyczyną nieszczęścia obejmującego Andromedę, bowiem pewnego dnia oświadczyła, że jest piękniejsza od nereid, nimf morskich. Nereidy poskarżyły się Posejdonowi, który w gniewie zesłał na królestwo Cefeusza potwora Ketosa, przedstawionego dziś na niebie jako gwiazdozbiór Wieloryba. Zlękniony król uszedł na pustynię libijską by szukać ratunku dla swojego kraju u wyroczni Ammona w Siwie. Dowiedział się tam, że jedynym sposobem uratowania jego kraju, jest poświęcenie w ofierze księżniczki Andromedy. Tak też uczyniła królewska para. Młodą dziewczynę przykuto do skał urwiska jako ofiarę dla Ketosa. Na ratunek jednak przybył Perseusz. Lecąc na skrzydlatym koniu – pegazie – uratował księżniczkę przed potworem, zabijając go. W nagrodę został mężem Andromedy, a z ich związku urodził się miedzy innymi Peres – mityczny przodek Persów. Na nocnym niebie od potwora, czyli Wieloryba, Andromedę oddziela tylko gwiazdozbiór Ryb.

Wyobrażenie Andromedy, w atlasie Jana Heweliusza

Powyższa ilustracja pochodzi z dzieła Jana Heweliusza pod tytułem „Uranographia” i przedstawia wyobrażenie Andromedy na tle gwiazd tworzących jej konstelację.

Nazwa najjaśniejszej gwiazdy Andromedy, Alpheratz, pochodzi z języka arabskiego i odnosi się do leżącego obok Gwiazdozbioru Pegaza – oznacza pępek konia. Obecnie jest ona utożsamiana z głową Andromedy. Druga co do jasności gwiazda, Mirach, oznacza po arabsku pas i odnosi się do pasa Andromedy. Konstelacja jest jednak przede wszystkim znana z dużej i dobrze widocznej Galaktyki Andromedy, w katalogu Messiera figurującej pod numerem 31. Na wystarczająco ciemnym niebie można ją dostrzec już gołym okiem. Zbliża się ona w naszą stronę i za około 4,5 miliarda lat zderzy się z naszą galaktyką, ale prawdopodobnie nie będzie to zderzenie czołowe. W sąsiedztwie Galaktyki Andromedy są też dwie galaktyki eliptyczne M32 i M110. Zawierają głównie stare gwiazdy. Oprócz galaktyk, w pobliżu gwiazdy Almach możemy dostrzec gromadę otwartą NGC 752, zawierającą ok. 60 dostrzegalnych gwiazd. Gwiazdozbiór Andromedy na pewno jest ciekawym obiektem dla poczatkujących obserwatorów, ze względu na dużą i jasną Galaktykę Andromedy. Będzie ona także interesująca dla bardziej zaawansowanych obserwatorów ze względu na liczne obiekty głębokiego nieba, takie jak mgławice planetarne, gromady czy galaktyki.

Galaktyka Andromedy, M31.

Autor

Avatar photo
Weronika Księżakowska