Kończy się pierwszy miesiąc lata i niedługo Słońce przetnie równoleżnik 20° deklinacji w drodze na południe. Od tego czasu dnia zacznie szybko ubywać. W trakcie najbliższych kilku nocy głównym aktorem nocnego nieba stanie się Księżyc w fazie bliskiej pełni. Ta przypada w nocy z wtorku 16 lipca na środę 17 lipca, tuż przed północą naszego czasu. Lipcową pełnię uświetni zaćmienie Księżyca, widoczne prawie w całości z Polski. Szkoda że częściowe, o fazie maksymalnej wynoszącej 65%. Zaćmionemu Srebrnemu Globowi w niezbyt dużej odległości towarzystwa dotrzyma planeta Saturn, a w nieco dalszej — planeta Jowisz. Do końca tygodnia, już bliżej ostatniej kwadry, naturalny satelita Ziemi dotrze do planety Neptun, która w związku z tym jest widoczna słabo. Nieco lepiej przez jasne tło nieba przebija się planeta Uran, która jest wyraźnie jaśniejsza i znajduje się wciąż daleko od Księżyca.

 

 

Mapka pokazuje położenie planet Jowisz i Saturn w trzecim tygodniu lipca 2019 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

 

Po zmierzchu warto zwrócić swój wzrok na południe i południowy wschód. W tym obszarze nieboskłonu, nisko nad widnokręgiem wędrują planety Jowisz i Saturn, które z biegiem czasu przesuwają się na zachód i znikają za horyzontem. Największa planeta Układu Słonecznego jest już 6 tygodni po opozycji i choć nie jest to dużo czasu, to ze względu na niekorzystne położenie na niebie planeta szybko przesuwa się na południowy zachód i chowa się pod widnokrąg jeszcze przed godziną 2. Jowisz porusza się ruchem wstecznym i obecnie dokładnie pod nim nie świecą gwiazdy Shaula i Lesath, tworzące żądło Skorpiona, lecz gwiazda Wei ze środkowej części konstelacji. Do niedzieli 21 lipca jasność planety spadnie poniżej -2,5 wielkości gwiazdowej, a średnica jej tarczy — do 44″.

W układzie księżyców galileuszowych planety w tym tygodniu będzie można dostrzec następujące zjawiska (na podstawie strony Sky and Telescope oraz programu Starry Night):

  • 15 lipca, godz. 20:55 – o zmierzchu cień Io na tarczy Jowisza,
  • 15 lipca, godz. 21:42 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
  • 16 lipca, godz. 21:2 – minięcie się Europy (N) i Io w odległości 15″, 58″ na wschód od brzegu tarczy Jowisza,
  • 17 lipca, godz. 1:30 – wejście Europy na tarczę Jowisza,
  • 17 lipca, godz. 22:06 – wejście Ganimedesa na tarczę Jowisza,
  • 18 lipca, godz. 0:30 – zejście Ganimedesa z tarczy Jowisza,
  • 18 lipca, godz. 1:22 – wejście cienia Ganimedesa na tarczę Jowisza,
  • 19 lipca, godz. 0:52 – wyjście Europy z cienia Jowisza, 26″ na wschód od tarczy planety (koniec zaćmienia),
  • 21 lipca, godz. 1:36 – minięcie się Europy (N) i Ganimedesa w odległości 22″, 113″ na zachód od brzegu tarczy Jowisza,
  • 21 lipca, godz. 23:08 – Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia).

 

 

Mapka pokazuje położenie Księżyca oraz planet Saturn i Neptun w trzecim tygodniu lipca 2019 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

 

Księżyc zaczął tydzień w centrum zodiakalnej części Strzelca, mniej więcej 5° na zachód od Saturna, prezentując tarczę oświetloną w 99%. 2° bliżej pod Księżycem znajdowała się gwiazda Nunki, jedna z jaśniejszych gwiazd Strzelca. W momencie pokazanym na mapce Srebrny Glob zdążył odejść od Jowisza na ponad 25°. Planeta Saturn jest tuż po opozycji i świeci na niebie prawie całą noc. Jej jasność wynosi +0,1 magnitudo, a średnica tarczy — 18″. Maksymalna elongacja Tytana, tym razem wschodnia, przypada w nocy z 18 na 19 lipca.

Dobę później Księżyc przesunie się na pozycję 7,5 stopnia na wschód od Saturna. I będzie to jeden z bardziej wyczekiwanych przez miłośników astronomii wieczorów tego lata. A wszystko przez częściowe zaćmienie naturalnego satelity Ziemi o całkiem sporej fazie 65%. Zjawisko w całości (od początku fazy półcieniowej) da się obserwować z południowo-wschodniej części Polski, ale zanim zacznie się faza częściowa, Księżyc wzejdzie już nad całym krajem. Wejście Księżyca w półcień Ziemi zacznie się około 20:44 naszego czasu, wejście w cień — o 22:02, faza maksymalna — o 23:32, koniec zaćmienia częściowego — już 17 lipca o godzinie 1, zaś koniec zaćmienia półcieniowego — o godzinie 2:18. Wtedy do zachodu Księżyca zostanie jeszcze całkiem sporo czasu, a jego tarcza przesunie się wtedy na południowy zachód, zajmując pozycję na wysokości jakichś 13°. Niecałe 8° na zachód od niego znajdzie się planeta Saturn.

W następnych nocach Srebrny Glob odwiedzi gwiazdozbiory Koziorożca i Wodnika, zmniejszając stopniowo fazę od 99% w środę 18 lipca do 79% w niedzielę 21 lipca. Niestety w omawianych gwiazdozbiorach nie ma bardzo jasnych gwiazd i wszystkie one zginą w silnej księżycowej łunie. Tym bardziej planeta Neptun, świecąca blaskiem +7,9 magnitudo. W weekend Księżyc zbliży się do Neptuna na odległość mniejszą od 6°. Ale warto zapamiętać, gdzie znajduje się Neptun i wrócić do niego za kilka dni, gdy Księżyc odsunie się na wschód i znacznie zmniejszy fazę.

 

 

Mapka pokazuje położenie planety Uran w trzecim tygodniu lipca 2019 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

 

Planeta Uran wschodzi około północy i dwie godziny później wznosi się na wysokość ponad 15°. Jest ona o 2 magnitudo jaśniejsza od Neptuna i stąd znacznie łatwiejsza do zidentyfikowania, choć w jej najbliższej okolicy nie ma charakterystycznych układów w miarę jasnych gwiazd, które można wykorzystać do odnalezienia planety. Urana należy szukać jakieś 10° pod główną figurą gwiazdozbioru Barana.

 

 

Autor

Avatar photo
Ariel Majcher