Seria zdjęć pobliskiej galaktyki spiralnej NGC 300 została połączona w piękną, kolorową fotografię. Zdjęcia wykonano urządzeniem Wide-Field Imager (WFI) zainstalowanym na 2,2-metrowym teleskopie w La Silla w Chile (w Europejskim Obserwatorium Południowym, ESO).

Zdjęcia były używane do różnych badań przez wiele grup uczonych. Zademonstrowano w ten sposób możliwości jakie daje archiwum zdjęć z ESO. Liczy ono obecnie około 15 terabajtów danych (terabajt to 1000 gigabajtów, czyli bilion bajtów).

Galaktyka NGC 300 znajduje się 6,5 milionów lat świetlnych od nas w gromadzie Rzeźbiarza (Sculptor). Jest dużą galaktyką podobną do Drogi Mlecznej i na niebie zajmuje obszar porównywalny z rozmiarami kątowymi Księżyca. Jest stosunkowo jasna. Na ciemnym tle nieba może być dostrzeżona nawet przez lornetkę.

Stosunkowo niewielka odległość i dobre ułożenie dysku galaktyki względem kierunku obserwacji daje możliwość studiowania struktury galaktyki w tym różnych populacji gwiazd i ośrodka międzygwiazdowego.

NGC 300 i „Wirtualna Astronomia”

Oprócz swojego niewątpliwego piękna, obrazy NGC 300 otrzymane przez WFI pokazują w jaki sposób astronomowie z wielu różnych projektów mogą pracować z tymi samymi obserwacjami. Taka możliwość będzie niewątpliwie bardzo ważna w przyszłości.

Cefeidy i kosmiczna skala odległości

W 1999 roku ruszył program poszukiwania w NGC 300 cefeid. Był on realizowany przez Wolfganga Gierena z Uniwersytetu de Concepcion w Chile oraz jego współpracowników. Cefeidy odkrywają ważna rolę w pomiarach odległości w Kosmosie, gdyż okres zmian jasności tych gwiazd ma związek z ich jasnością absolutną. Mierząc jak jasne (mowa o jasności widomej) są gwiazdy i jak szybko zmienia się ich blask, można obliczyć jak daleko się znajdują.

Zdjęcie przedstawia niektóre z cefeid zaobserwowanych w galaktyce spiralnej NGC 300. Znajdują się one w środkach zaznaczonych krzyżyków. Zostały rozpoznane przez Wolfganga Gierena i jego współpracowników za pomocą instrumentu WFI.

Obecnie znamy w NGC 300 około stu cefeid. Większość z nich odkryto dzięki WFI. Daje to możliwość dokładniejszego zmierzenia odległości tej galaktyki.

Klucz do historii powstawania gwiazd w NGC 300

To nie wszystko. Zdjęcia galaktyki w różnych zakresach widmowych (od ultrafioletu do podczerwieni) otrzymane za pomocą WFI pozwalają na dokładne badanie grup ciężkich i gorących gwiazd (asocjacji OB) i ogromnych obłoków zjonizowanego wodoru.

Otrzymane dane, w połączeniu z informacjami o cefeidach, pozwalają na lepsze zrozumienie historii powstawania gwiazd w NGC 300.

Inne badania dotyczące galaktyki wykonane za pomocą należącego do ESO urządzenia obejmowały między innymi badanie ciemnej materii i soczewkowania grawitacyjnego.

Autor

Michał Matraszek