Nocne niebo do wieków ciekawiło ludzi. Nic więc dziwnego, że z planetami, gwiazdami i Księżycem wiązali swoje wierzenia, tłumaczyli katastrofy i wykorzystywali do określania czasu podczas upraw rolnych. Wraz z upływem czasu zmieniało się zarówno znaczenie astronomii, jak i sposoby obserwacji nieba. W książce Kosmiczne fenomeny. Szybki kurs historii astronomii znajdziemy przegląd instrumentów astronomicznych od tych starożytnych, po współczesne, poznamy różne miejsca, w których prowadzono lub prowadzi się obserwacje, a także prześledzimy, jak ewoluowała wiedza z dziedziny astronomii.

Kosmiczne fenomeny to książka popularnonaukowa, czasami przypominająca podręcznik lub nawet encyklopedię. Podzielona jest na 11 rozdziałów, które w większości nie są ze sobą powiązane. I tak mamy archeoastronomię podzieloną na dwie części: euroazjatycką oraz amerykańską, w których możemy zapoznać się z wierzeniami i wkładem obserwacyjnym starożytnych cywilizacji, takich jak Egipt, Indie, Mezopotamia, Chiny i kraje arabskie oraz plemienia Indian, Majów, Azteków i Inków; rozdział poświęcony przyrządom obserwacyjnym, takim jak lornetka i teleskop, wraz ze szczegółowym opisem najważniejszych parametrów czy niuansów konstrukcyjnych, na które warto zwrócić uwagę przy wybieraniu instrumentu do zakupu; historię radioastronomii wraz z informacją o amatorskich obserwacjach radiowych; i kilka innych zagadnień, zmieszczonych na 228 stronach książki. Między innymi znajdziemy też bardzo bogaty opis różnych zjawisk związanych ze Słońcem i Księżycem, które można zaobserwować nieuzbrojonym okiem, a których pochodzenie często jest tajemnicą dla początkujących miłośników astronomii.

Bez wątpienia czytając Kosmiczne fenomeny można się bardzo dużo dowiedzieć, jednak czasami sposób przekazania tej wiedzy nie jest najlepszy i sprowadza się do suchego wymienienia faktów i liczb (np. opis Słońca), co przy dłuższym czytaniu zaczyna być nużące. Można było się spodziewać, że autor – Jonathan Powell, który jest autorem wielu artykułów dla magazynów astronomicznych w Wielkiej Brytanii i prowadził audycje radiowe w stacji BBC, mógł przedstawić niektóre zagadnienia w lżejszy i mniej podręcznikowy sposób. Z drugiej strony nie można zaprzeczyć, że na stosunkowo niewielkiej liczbie stron, czytelnik jest zasypywany mnóstwem informacji i tych historycznych jak i typowo naukowych, tłumaczących różne zjawiska fizyczne. Oczywiście poza tym bardziej podręcznikowymi fragmentami, jest też spora część historii, które są opowiedziane w taki sposób, że wręcz się je pochłania. A przy tak znanych tematach jak choćby wystrzelenie Sputnika, nawet osoba zaznajomiona z tematem może dowiedzieć się czegoś nowego.

Choć książka w dużej mierze poświęcona jest podstawom astronomii i temu jak ewoluowała nasza wiedza i postrzeganie nieba na przestrzeni lat, to może ona nie być najlepszym wyborem, jeśli ktoś chciałby zacząć swoją przygodę z literaturą o tematyce astronomicznej. Jednak warto się z nią zapoznać, jeśli potrzebne jest nam kompendium podstawowej wiedzy na temat łatwo obserwowalnych zjawisk astronomicznych.

PWN

Tytuł oryginalny: Rare Astronomical Sights and Sounds
Autor: Jonathan Powell
Tłumaczenie: Małgorzata Dąbkowska-Kowalik
Wydawca: Wydawnictwo PWN
Stron: 228
Data wydania: 20 sierpnia 2021