Zdjęcie w tle: Cas A: X-ray: NASA/CXC/SAO; Optical: NASA/STScI; Image Processing: NASA/CXC/SAO/J. Major, A. Jubett, K. Arcand; Crab: X-ray: NASA/CXC/SAO; Image processing: NASA/CXC/SAO/J. Schmidt, J. Major, A. Jubett, K. Arcand

Teleskop Kosmiczny Chandra od dwóch dekad fotografuje jedne z najbardziej rozpoznawalnych obiektów kosmicznych – Mgławicę Kraba oraz Cassiopeię A. Są to pozostałości po wybuchach masywnych gwiazd i dzięki ich długotrwałym obserwacjom udało się stworzyć filmy ilustrujące zmiany zachodzące na przestrzeni lat. 

Mgławica Kraba 

Mgławica Kraba to pozostałość supernowej, której wybuch astronomowie zaobserwowali w 1054 roku. Jest oddalona o 6500 lat świetlnych od Ziemi, a w jej centrum znajduje się szybko rotująca, gęsta gwiazda neutronowa, czyli pulsar. Wyrzuca on z siebie cząstki, które wdzierają się w mgławicę i tworzą falę uderzeniową, formującą pierścień widoczny na nagraniu. Z biegunów gwiazdy, prostopadle do pierścienia, wyrzucane są dżety, również widoczne na filmie.  

Chandra już wiele razy obserwowała Mgławicę Kraba. Starsze zdjęcia były robione w krótszych odstępach czasu. Zdjęcia z 2000-2001 roku były robione na przestrzeni 5 miesięcy, a z 2010-2011 na przestrzeni 7. Połączenie zdjęć z 22 lat w film pozwala łatwo zaobserwować zmiany dżetów i pierścienia. 

Cassiopeia A 

Cassiopeia A to pozostałość po innej supernowej, znajdującej się 11000 lat świetlnych od Ziemi. Jej wybuch był obserwowalny na Ziemi około 340 lat temu. Przyglądając się nagraniu, zauważamy, że Cassiopeia A się rozszerza. Widzimy, jak rozchodzi się fala wybuchu, przyspieszając cząsteczki do prędkości większych niż te, które potrafimy uzyskać przy pomocy największego akceleratora cząstek na Ziemi. Z czasem fala zwalnia, hamowana przez otaczającą ją materię. W ten sposób powstaje druga fala uderzeniowa, która porusza się do tyłu względem pierwszej fali.  

Cassiopeia A. Film stworzony dzięki zdjęciom z 19 lat obserwacji.

Filmy takie jak te, tworzone na podstawie wielu lat obserwacji, pozwalają nam zauważyć zmiany zachodzące w obiektach, które na pierwszy rzut oka mogą się wydawać statyczne. Teleskop kosmiczny Chandra dalej będzie obserwował pozostałości po supernowych. Kolejne obserwacje Mgławicy Kraba są planowane jeszcze w tym roku. 

Autor

Amelia Lenarcik