Pobliska galaktyka NGC 1569 jest miejscem, gdzie gwałtownie powstają gwiazdy rozdymające bąble i zmieniające kształt galaktyki. Galaktyczne „fabryki gwiazd” wytwarzają także błyszczące gromady niebieskich gwiazd. Galaktyka przechodzi okres gwałtownego i stosunkowo niedawno (25 milionów lat temu) rozpoczętego okresu aktywności gwiazdotwórczej.

Na nowym zdjęciu wykonanym za pomocą Kosmicznego Teleskopu Hubble’a, struktura bąbli kształtowana jest przez galaktyczne super-wiatry i wypływ potężnych ilości energii związanej z wybuchami supernowych kończących krótkie życie masywnych gwiazd.

Jedną z wciąż nierozwiązanych zagadek w astronomii jest jak i kiedy powstają galaktyki i jak ewoluują. Większość obserwowanych obecnie galaktyk rozwinęła się już we wczesnym okresie istnienia Wszechświata (teraz obserwujemy je w znacznej od nas odległości). Ich ewolucja obejmowała zderzenia oraz epizody licznego powstawania nowych gwiazd.

Większość takich galaktyk znajduje się zbyt daleko by być dokładnie obserwowanymi nawet za pomocą Teleskopu Kosmicznego. Jest jednak kilka bliższych przykładów miejsc, gdzie zachodzi gwałtowne powstawanie nowych słońc.

NGC 1569 to jeden z najbliższych takich obiektów. Znajdują się w niej dwie duże gromady jasnych i masywnych gwiazd i wiele mniejszych gromad. Dwie największe odpowiadają rozmiarami gromadom kulistym w Drodze Mlecznej, te mniejsza natomiast – mniejszym gromadom otwartym.

NGC 1569 była ostatnio szczegółowo badana przez grupę astronomów europejskich, którzy opublikowali swoje wyniki 1 stycznia bieżącego roku z piśmie „Monthly Notices of the Royal Astronomical Society„. Skorzystali oni z instrumentów zainstalowanych na Teleskopie Hubble’a i badali w szerokim zakresie widma cechy wspomnianych gromad. Ich wyniki są znacznie dokładniejsze niż te, które uzyskać można z powierzchni Ziemi.

Odkryto, że powstawanie nowych rozpoczęło się około 25 milionów lat temu i trwało 20 milionów lat. Peter Anders z Uniwersytetu w Getyndze powiedział: „Patrzymy wprost na procesy powstawania gwiazd i ich gromad w tej galaktyce. Gromady zdają się być zapisem intensywnego okresu gwiazdotwórczego„.

Struktury w kształcie bąbli widoczne na fotografii zbudowane są z wodoru świecącego dzięki wzbudzeniu wiatrami gwiazdowymi, gwałtownym promieniowaniem młodych i gorących gwiazd oraz falami uderzeniowymi tworzonymi przez wybuchy supernowych. Pierwsze eksplozje nastąpiły, kiedy kres swojego życia osiągnęły najbardziej masywne gwiazdy. Było to 20-25 milionów lat temu. Środowisko NGC 1569 wciąż jest gwałtowne i wybuchy gwiazd nie tylko dostarczają materii potrzebnej do powstania nowych pokoleń gwiazd, ale także to powstawanie zapoczątkowują.

Zdjęcie jest złożeniem czterech różnych ekspozycji wykonanych za pomocą instrumentu Wide Field and Planetary Camera 2 z użyciem filtrów: ultrafioletowego (widoczny na niebiesko), zielonego, czerwonego oraz filtru H-alfa (także widocznego na czerwono).

Omawiana galaktyka znajduje się w gwiazdozbiorze Żyrafy i jest odległa od nas o około 7 milionów lat świetlnych.

Autor

Michał Matraszek