Orzeł jest gwiazdozbiorem, który z Polski najlepiej obserwować w miesiącach letnich. Kształtem przypomina złamany krzyżyk, który ma być wyobrażeniem lecącego orła. Możemy go znaleźć w sąsiedztwie Wodnika, Strzały czy Strzelca.

Konstelacja była znana już w Mezopotamii, jej najstarszy znany rysunek został wykonany na kamiennej płycie i pochodzi z ok. 1200 roku przed naszą erą. Jednak nie wiadomo, czy w Mezopotamii gwiazdozbiór nazywano Orłem. Nazwa ta przyjęła się z powodu innej, bardziej popularnej historii z mitologii starożytnej Grecji. Historia ta opowiada o Ganimedesie, synu króla Troi, który był uważany za najurodziwszego chłopca na świecie. Według legendy Zeus przemienił się w tytułowego orła i porwał młodzieńca. Zaniósł go na Olimp, gdzie Ganimedes miał służyć jako podczaszy bogów, czyli osoba odpowiedzialna za nalewanie wina i innych trunków. Dlatego też wiele osób utożsamia sąsiedni gwiazdozbiór Wodnika właśnie z Ganimedesem. Sam ptak jest często przedstawiany na mapach jako niosący w szponach młodego mężczyznę. Kilka wieków później starożytni Rzymianie utworzyli obok Orła drugi gwiazdozbiór o nazwie Młodzieniec. Konstelacja ta, nawiązująca do Ganimedesa, była zarówno upamiętnieniem starożytnego mitu, jak i greckiego kochanka cesarza Hadriana, który był twórcą tego, obecnie już nieistniejącego, gwiazdozbioru. Inna legenda tłumacząca nazewnictwo tytułowej konstelacji mówi, że orzeł był ptakiem przynoszącym dla Zeusa pioruny, które były atrybutem władcy Bogów.

Na powyższym obrazku przedstawienie jest wyobrażenie Orła na tle tworzących jego konstelację gwiazd. Rysunek pochodzi z dzieła „Uranographia” Jana Heweliusza.

Najjaśniejszą gwiazdą w Orle jest Altair, co po arabsku oznacza „lecący orzeł”. Znajdujące się zaraz obok Alshain i Tarazeda tworzą asteryzm Trzech Generałów. Nazwa ostatniej z wymienionych gwiazd oznacza po arabsku „szalę wagi” i odnosi się do wyglądu asteryzmu, który z Ziemi wygląda jak prosta linia przedzielona po środku jaśniejszą gwiazdą, którą jest Altair. W Orle znajduje się Wielka Szczelina, która jest pasmem pyłu ciągnącego się od Strzelca do Łabędzia. Jest najlepiej widoczna właśnie w Orle, pod postacią ciemnego pasma wcinającego się w Drogę Mleczną. Jednym z ciekawych obiektów głębokiego nieba w obrębie gwiazdozbioru jest NGC 6709, gromada otwarta przypominająca formą mały trójkąt. Inną, trochę mniejszą otwartą gromada gwiazd jest NGC 6755. Mgławice w Orle są raczej ciemne, jednak możliwe do zaobserwowania w dobrych warunkach. Przedstawiona poniżej NGC 6751 jest również jedną z nich. Została odkryta w XIX wieku przez Alberta Martha.

Gromada planetarna NGC 6751

Autor

Avatar photo
Weronika Księżakowska