Paw to jedna z konstelacji nieba południowego, wprowadzona pod koniec XVI wieku przez holenderskiego astronoma Petrusa Planciusa na podstawie obserwacji żeglarzy – Fredericka de Houtmana i Pietera Dirkszoona Keysera, również pochodzących z Holandii. Gwiazdozbiór pierwszy raz pojawił się w atlasie w 1603 roku; była to „Uranometria” Johanna Bayera. Zawiera pięć gwiazd z potwierdzonymi planetami i żadnych obiektów katalogu Messiera. Jest z nim związany jeden rój meteorów – marcowo-kwietniowe delta Pavonidy. Gwiazdozbiór jest niewidoczny z terenów Polski.

Powyższy fragment mapy nieba przedstawia gwiazdozbiór Pawia w otoczeniu sąsiadujących konstelacji.

Paw prawdopodobnie miał reprezentować pawia złotego, którego de Houtman i Keyser mogli napotkać w jednej ze swoich podróży. Istnieje jednak grecki mit, w którym paw gra pewną rolę – historia opowiada o tym, jak otrzymał oczy, które ma na ogonie. Według niej król bogów Zeus zdradzał swoją żonę, Herę, z nimfą o imieniu Io. Kiedy Hera zaczęła coś podejrzewać, Zeus spróbował ją oszukać i zmienił Io w jałówkę. Jednak bogini nie dała się zwieść tak łatwo i domagała się, by mąż podarował jej tę jałówkę, a gdy osiągnęła swój cel, postawiła na jej straży stuokiego olbrzyma Argosa. By spotkać się z Io, Zeus musiał ominąć strażnika. Wysłał więc do niego Hermesa, swojego syna, który uśpił Argosa i zabił go. Herę śmierć olbrzyma zasmuciła tak bardzo, że postanowiła go upamiętnić i jego sto oczu umieściła na ogonie pawia, swojego świętego ptaka.

Powyższa ilustracja pochodzi z dzieła Jana Heweliusza pod tytułem „Uranographia” i przedstawia wyobrażenie Pawia na tle gwiazd tworzących jego konstelację.

Najjaśniejszą gwiazdą gwiazdozbioru Pawia jest Peacock (ang. paw), α Pav, jedna z dwóch mających oficjalne nazwy gwiazd tej konstelacji. Oddalona o 179 lat świetlnych od Ziemi α Pav to białoniebieski podolbrzym, a przy tym gwiazda spektroskopowo podwójna o okresie orbitalnym niecałych 12 dni. Jest 6 razy cięższa i 2200 razy jaśniejsza od naszego Słońca, a promień ma od słonecznego większy 5-6 razy. Inną ciekawą gwiazdą konstelacji jest HD 181433, na diagramie HR pomiędzy czerwonym olbrzymem a podolbrzymem. Jest oddalona od nas o 87 lat świetlnych. Ma jasność 8,38 magnitudo, przez co nie można jej zobaczyć gołym okiem. W 2008 roku odkryte zostały trzy okrążające ją planety.
Oprócz gwiazd w obrębie gwiazdozbioru Pawia można znaleźć obiekty głębokiego nieba, takie jak oddziałująca na siebie para galaktyk NGC 6872 i IC 4970, o magnitudo odpowiednio 12,7 i 14,7. Pierwsza z nich, w języku angielskim również nazywana Galaktyką Kondora (Condor Galaxy), to jedna z największych znanych galaktyk spiralnych z poprzeczką. Rozciąga się na niemal 380 tysięcy lat świetlnych. Zniekształcona przez oddziaływanie grawitacyjne IC 4970, ma kształt symbolu całki. Jedno z jej ramion jest pełne młodych, niebieskich gwiazd – tamtejsza aktywność gwiazdotwórcza jest uważana za efekt niedawnego przejścia IC 4970 przez to ramię. Sama IC 4970, znacznie mniejsza z pary, to galaktyka eliptyczna. Obie są oddalone od Ziemi o około 220 milionów lat świetlnych.

Para oddziałujących ze sobą galaktyk NGC 6872 i IC 4970. Na zdjęciu bardzo zwraca uwagę różnica wielkości obu obiektów.

Autor

Matylda Kołomyjec