Przyzwyczailiśmy się do kojarzenia słowa bohater z komiksami i filmami, jak niesie wieść po prostu potrzebujemy czasem kogoś takiego. Zadanie jak zwykle ułatwili nam astronomowie, znani z wymyślania kosmicznych skrótów (jak chociażby MACHO). Naszym bohaterem (z angielskiego HERO) jest obiekt znajdujący się daleko od nas, określany mianem „Hyper Extremely Red Object” – Niezwykle Ekstremalnie Czerwonego Obiektu.

Podczas zimowego spotkania American Astronomical Society w Seattle, astronomowie z California Institute of Technology w Pasadenie powiadomili o odkryciu obiektu Hero w pobliżu radiogalaktyki 53W002, ponad 10 miliardów lat świetlnych od Ziemi. To pierwszy raz, gdy udało się znaleźć obiekt typu Hero blisko radiogalaktyki, co może sugerować, że radiogalaktyki – optycznie ciemne, ale będące silnym źródłem fal radiowych – mogą być drogowskazem w poszukiwaniu kolejnych „bohaterów”.

Obiekty typu Hero są intrygujące. Podobnie jak komiksowi bohaterowie poruszają się one niezwykle szybko, z prędkością bliską prędkości światła. Są one niewidzialne dla naszych oczu i bardzo tajemnicze. Co najważniejsze, ten typ Hero może stanowić klucz do wyjaśnienia zagadki formowania i ewoluowania pierwszych galaktyk” – powiedział dr Myungshin Im, badacz w Space Infrared Telescope Facility Science Center.

Jak dotąd astronomiczna wersja bohatera została zaobserwowana jako dyskretnie świecąca czerwona ścieżka w przestrzeni kosmicznej. Bardziej zaawansowane przyrządy badające Wszechświat w podczerwieni, jak na przykład Space Infrared Telescope Facility, przygotowywany przez Jet Propulsion Laboratory do wystrzelenia wiosną 2003 roku, mogą podążyć tą czerwoną ścieżką i pokazać, czym naprawdę są te obiekty – dość prawdopodobne, że są to najstarsze obiekty we Wszechświecie. Wskutek ekspansji Wszechświata po Wielkim Wybuchu, dalekie obiekty oddalały się od nas tak szybko, że emitowane przez nie światło stawało się czerwone – innymi słowy widmo źródła światła przesuwa się ku czerwieni, kiedy oddala się od obserwatora na Ziemi, natomiast ulega przesunięciu ku niebieskiemu, kiedy się przybliża. Zatem kiedy źródło światła oddala się od nas z prędkością bliską prędkości światła, często pojawia się ono w podczerwieni. Teoria Wielkiego Wybuchu pociąga za sobą również fakt, że im dalej obiekt znajduje się od nas, tym szybciej się oddala. 53W002_HERO1, jak określono naszego bohatera, oddala się tak szybko, że obserwujemy go jedynie jako ciemnoczerwoną smugę. Naukowcy potrzebowali aż dwóch potężnych teleskopów z kamerami podczerwonymi, by móc go zaobserwować. Dr Myungshin Im odkrył 53W002_HERO1 na zdjęciach wykonanych przez Hubble Space Telescope oraz przez chłodzony podczerwony spektrograf zamocowany na 8-metrowym teleskopie Subaru na szczycie Mauna Kea na Hawaii. Zdjęcia Imowi udostępnili Dr Toru Yamada wraz ze współpracownikami z National Astronomical Observatory of Japan.

Im bardzej jakiś obiekt jest od nas oddalony, tym dalszą jego przeszłość oglądamy. Dla Ima i jego kolegów najważniejszą rzeczą prowadzącą do złożenia krok po kroku układanki Wszechświata, było ustalenie wewnętrznego koloru 53W002_HERO1, tzn. tego, na jaki obiekt ów będzie wyglądał dla pobliskiego obserwatora.

Mógłby on być czerwony, wskazując tym samym zarówno na mroczne, pyłowe galaktyki będące wylęgarnią gwiazd, jak i na starsze galaktyki wypełnione śladami czerwonawych gwiazd, które są odległe od nas o około 10 miliardów lat świetlnych. Jeśli istnieją poprzednie warunki, będziemy w stanie określić stopień, w którym pył ukrywa proces formowania się gwiazd z tej epoki. Jeśli jednak trafna okaże się druga wersja, być może naukowcy będą w stanie wyśledzić czas powstawania znaczących populacji gwiazd.

Inna możliwość to niebieski kolor Hero – może on być bardzo młodą galaktyką, wypełnioną supergorącymi niebieskimi gwiazdami, odległą 13 do 14 miliardów lat świetlnych. W tym przypadku możemy być świadkami formowania się jednej z pierwszych galaktyk we Wszechświecie.

Aby ocenić, czy 53W002_HERO1 jest wewnętrznie czerwona czy niebieska, Im wraz ze współpracownikami przyjrzą się tym tajemniczym obiektom w czerwieńszej części widma podczerwieni, który to krok wymaga prowadzenia obserwacji poza ziemską, absorbującą podczerwień, atmosferą. Obserwacje te zostaną przeprowadzone przy użyciu Space Infrared Telescope Facility.

Autor

Łukasz Wiśniewski