Najnowszym celem Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba jest Galaktyka Koło Wozu. Zebrał w niej nowe informacje na temat jej czarnej dziury i powstawania gwiazd. Na tle złożonym z wielu galaktyk wyróżniają się dwie galaktyki satelitarne Galaktyki Koło Wozu. Ostatnie zdjęcie umożliwia nam zbadanie, jak ta galaktyka zmieniała się na przestrzeni miliardów lat.

Galaktyka Koło Wozu jest od nas oddalona o około 500 milionów lat świetlnych. Można ją znaleźć na niebie południowym, w Gwiazdozbiorze Rzeźbiarza. Swój niezwykły wygląd zawdzięcza kolizji z mniejszą od niej galaktyką spiralną.
Zderzenie spowodowało bardzo widoczne zmiany struktury i kształtu galaktyki. Galaktyka Koło Wozu ma wokół centrum dwa pierścienie — jasny, wewnętrzny pierścień i bardziej kolorowy zewnętrzny pierścień. Obydwa z nich oddalają się stale od centrum, podobnie jak fale powstające na wodzie po wrzuceniu do niej kamienia. Przez swój wygląd Galaktyka Koło Wozu klasyfikowana jest jako galaktyka pierścieniowa, znacznie rzadsza niż galaktyki spiralne.

Jej jasne centrum składa się z ogromnych ilości gorącego pyłu. Najjaśniejsze fragmenty to gigantyczne gromady młodych gwiazd. W zewnętrznym pierścieniu przeważają obszary H II (obszary, gdzie powstają gwiazdy) i supernowe. Podczas rozszerzania się, zewnętrzny pierścień wzburza gaz, co powoduje powstawanie z niego nowych gwiazd.
Zdjęcie zrobione przez JWST nie jest pierwszym zdjęciem Galaktyki Koło Wozu. Pomimo tego ta niesamowita galaktyka była dla nas ukryta za chmurami pyłu. Dzięki zdolności Webba do obserwowania obiektów w świetle podczerwonym mogliśmy zbadać tajemnice tej galaktyki.

Kluczowym elementem, który posłużył do zaobserwowania Galaktyki Koła Wozu jest NIRCam — sprzęt służący do obserwacji w bliskim świetle podczerwonym. Za jego pomocą można zobaczyć znacznie więcej gwiazd niż w świetle widzialnym. Dzieje się tak, ponieważ młode gwiazdy powstające w pierścieniu zewnętrznym są mniej przysłonięte przez gaz, jeśli są obserwowane w świetle podczerwonym. Dane zebrane przez NIRCam mają na zdjęciu kolor niebieski, pomarańczowy i żółty. W Galaktyce Koło Wozu możemy zobaczyć dużo niebieskich kropek, czyli gwiazd i obszarów, gdzie powstają gwiazdy. Możemy także zobaczyć na zdjęciu różnicę między obszarami wypełnionymi starymi gwiazdami i gęstym pyłem w centrum galaktyki a grudkowatymi obszarami, wokół których znajdziemy młode gwiazdy.

Galaktyka Koło Wozu widziana przez MIRI

Aby zdobyć większą ilość informacji o pyle w tej galaktyce, należy wykorzystać MIRI, instrument wychwytujący średnie promieniowanie podczerwone. Dane z MIRI zaznaczono na zdjęciu na czerwono. Są to regiony bogate w węglowodory i inne związki chemiczne. Tworzą one szprychy, które są szkieletem galaktyki. Są one widoczne także na zdjęciach z Hubble’a, ale na zdjęciach zrobionych przez Webba widać je zdecydowanie wyraźniej.

Zdjęcie zrobione przez Webba pokazuje, że Koło Wozu jest w stanie przejściowym. Webb, oprócz spojrzenia na aktualny stan galaktyki, pokazał nam także jej przeszłość i przyszłość.

Autor

Małgorzata Jędruszek