Kosmiczny Teleskop Spitzera dostarczył nam nowego zdjęcia centrum Drogi Mlecznej. Na wykonanej w podczerwieni mozaice można zaobserwować tłoczne niczym jarmark centrum naszej Galaktyki, gdzie setki tysięcy w większości starych gwiazd rezydują na przemian z niezwykle ciekawie ukształtowanymi chmurami gazu rozświetlonego przez młode gwiazdy.

„Za pomocą Spitzera możemy zajrzeć w serce naszej Galaktyki i zobaczyć je w zapierających dech szczegółach” – mówi de Susan Stolovy z Centrum naukowego Spitzera przy California Institute of Technology w Pasadenie. – „Na tym zdjęciu aż roi się od niezwykle interesujących struktur, które dopiero teraz zaczęliśmy odkrywać„.

Centrum Drogi Mlecznej to rzeczywiście niezwykle aktywne miejsce. Ściśnięte gwiazdy wokół czarnej dziury pędzą wokół niej niczym samochody po torze wyścigowym. My mamy więcej spokoju, Słońce leży w znacznie przestrzenniejszych „przedmieściach” Galaktyki, 26 tysięcy lat świetlnych od jej środka. Okrąża centrum w czasie 225 milionów lat, co daje 20 okrążeń w ciągu dotychczasowej, 4,5 miliarda letniej historii gwiazdy. Natomiast gwiazdy w centrum pokonują okrążenie w zaledwie kilka milionów lat.

„Jedno z pytań, z którym chcemy się zmierzyć dotyczy sposobu, w jakim w centrum galaktyki w tak efektywny sposób powstają gwiazdy” – mówi Stolovy. – „Wygląda na to, że gwiazdy mogą wciąż powstawać w środowisku o niezwykle silnym polu magnetycznym i rozrywających siłach pływowych„.

Obserwacje centrum Galaktyki z Ziemi mogą być trudne, gdyż płaszczyzna dysku galaktycznego wypełniona jest zimnym pyłem. Światło widzialne pochodzące z odległego od nas centrum jest przez to bilion razy osłabione. Podczerwień natomiast prześwieca przez pył. Spitzer obserwował na zakresie fali około 10 razy dłuższej niż możliwa do zaobserwowania przez ludzkie oko, a natężenie docierającego do teleskopu promieniowania było jedynie 4 razy słabsze.

Ta przewaga promieniowania podczerwonego, połączona ze wspaniałymi zdolnościami do obrazowania Spitzera, pozwoliła na stworzenie najgłębszego i najostrzejszego zdjęcia centrum Galaktyki. Sfotografowany obszar, leżący w gwiazdozbiorze Strzelca, ma rozmiary 980 na 640 lat świetlnych. Na niebie zajmuje powierzchnię równą prostokątowi zbudowanemu z 3 na 4 Księżyców w pełni.

Na zdjęciu obserwować można różnorodność chmur gazu: świecące filamenty, rozwiane wiatrem wstęgi wystające z dysku, przypominające palec kolumny. Na zdjęciu widoczne są również młode gwiazdy, których światło dopiero co przebiło się przez ciemny i pylisty kokony, tak gęste, że nawet na tym zdjęciu są nieprzenikliwe dla promieniowania podczerwonego. Niektóre z tych struktur znajdują się w samym centrum Drogi Mlecznej, inne bliżej Ziemi.

„Dane ze Spitzera, połączone z danymi uzyskanymi przez inne teleskopy pozwolą wskazać, które obiekty są rzeczywiście w centrum, a które na linii wzroku, w ramionach spiralnych” – mówi Stolovy. – „To badanie pozwoli nam lepiej poznać rozmieszczenie masy i strukturę Drogi Mlecznej oraz porównać ją z innymi galaktykami„.

Stolovy i jej współpracownicy szczególnie cenią sobie wysoką jakość zdjęcia, mając w pamięci trudności, jakie musieli pokonać, żeby je wykonać. Centrum Galaktyki jest bardzo jasne, istniała możliwość, że czułe detektory Spitzera mogą się nasycić. Astronomowie ustawili więc bardzo krótki czas naświetlania zdjęcia, tak że ostatecznie na mozaikę złożyło się tysiące zdjęć wykonanych w ciągu 16 godzin.

Zdjęcie to zostało zaprezentowane 10 stycznia, na 207 spotkaniu Amerykańskiego Towarzystwa Astronomicznego w Waszyngtonie.