Wystrzelony dokładnie w ubiegłym roku satelita GALEX obchodzi swoją rocznicę. Z tej okazji, sonda NASA Galaxy Evolution Explorer zrobiła dokładne zdjęcia kilku galaktyk, w tym M81 i M82, odległych od nas o 10 milionów lat świetlnych.

NASA/JPL

Jest to kombinacja różnych zdjęć: uzyskanych z sondy GALEX (kolor niebieski) obserwującego niebo w promieniach UV, i zdjęć w świetle widzialnym (kolor zielony i pomarańczowy) pochodzących z Digital Sky Survey.

Galaktyka spiralna M81 jest podobnych rozmiarów do naszej Drogi Mlecznej. Gwiazdy w jej spiralnych ramionach zaczęły się formować około 100 milionów lat temu, podobnie jak większość gwiazd w galaktyce karłowatej znajdującej się na zdjęciu na lewo od M81.

Zdjęcia GALEXa wykazują, że formowanie się gwiazd zachodzi w sporej odległości od jądra M81. Na zdjęciu widać te miejsca jako jasno-niebieskie.

Jądro galaktyki M81 świeci blaskiem gwiazd żyjących już około 10 miliardów lat i będących na końcu swojego gwiezdnego życia. Teraz w ich wnętrzach odbywa się synteza helu w węgiel. Te gwiazdy mają mniejszą temperaturę (i są bardziej czerwone) niż młode gorące gwiazdy znajdujące się w ramionach spiralnych.

Procesy gwiazdotwórcze w galaktyce M82 są bardzo nasilone. Formowanie się gwiazd w niej jest tak brutalne, że gaz i pył są wyrzucane na dziesiątki tysiecy lat świetlnych w kierunkach poprzecznych do dysku tej galaktyki. Kiedyś sądzono, że jest to eksplodująca galaktyka. Obecnie wiemy, że jest to wynik ogromengo ciśnienia wiatru pochodzącego od eksplodujących supernowych (czytaj M82 – jak ona to robi?“>więcej). Wzrost aktywności miał miejce około 600 milionów lat temu, gdy M82 przeleciało niebezpiecznie blisko do swojego sąsiada, M81.

NASA/JPL

Przetworzone złożenie zdjęć galaktyki Centaurus A wykonanych przez satelitę GALEX (nadiolet) i Chandrę (prmieniowanie X). Galaktyka ta ma w swoim środku supermasywną czarną dziurę, która emituje dżety cząstek wysokoenergetycznych. Widać duży pas pyłowy, absorbujący światło pochodzące z wewnętrznych gwiazd.

NASA/JPL

Galaktyka Centaurus A znajduje się ponad 30 milionów lat świetlnych od Ziemi. Zdjęcie jest złożeniem obrazów uzyskanych za pomocą teleskopu GALEX obserwującego kosmos w promieniach UV (na zdjęciu na niebiesko i zielono) i Kosmicznego Teleskopu Chandra badającego kosmos w promieniach X (na zdjęciu na czerwono).

NASA/JPL

Zdjęcie członka Grupy Lokalnej, galaktyki NGC 55, wykonane przez satelitę GALEX 14 wrzesnia 2003 roku podczas dwóch okresów orbitalnych. Galaktyka znajduje się w odległości 5.4 milliona lat świetlnych i ma oś nachyloną 80 stopni w stosunku do nas – dlatego widzimy ją w kształcie “cygara”. Niebieskie regiony na zdjęciu to miejsca formowania się gwiazd.