Jaszczurka została utworzona w 1687 roku przez Jana Heweliusza. Na początku nosiła jeszcze jedną nazwę, Stellio, pochodzącą od konkretnego gatunku agamy, ale nie przyjęła się ona i szybko została zapomniana. Konstelacja kształtem przypomina literę W, jak Kasjopea, ale składa się z dużo ciemniejszych gwiazd, więc nie sposób tych dwóch gwiazdozbiorów ze sobą pomylić. Jako że pochodzi z siedemnastego wieku, z Jaszczurką nie są również związane żadne mity. Nie ma w niej również obiektów Messiera.

Powyższy fragment mapy nieba przedstawia gwiazdozbiór Jaszczurki w otoczeniu sąsiednich konstelacji. Białymi okręgami oznaczone zostały obiekty głębokiego nieba.

Najjaśniejsza gwiazda Jaszczurki, Alpha Lacertae (α Lac), nie wyróżnia się niczym szczególnym. O wiele od niej ciekawsza jest Roe 47 – system składający się z pięciu gwiazd o jasnościach od 5,8 do 10,1. Kolejna, EV Lacertae, to czerwony karzeł oddalony od Ziemi o zaledwie 16,5 roku świetlnego. Ma jasność około 10 magnitudo i trudno ją zobaczyć przez lornetkę. Jest gwiazdą rozbłyskową emitującą promieniowanie rentgenowskie. Obraca się bardzo szybko, przez co jej pole magnetyczne jest bardzo silne – wpływa to na zdolność gwiazdy do wytwarzania bardzo jasnych rozbłysków. Najjaśniejszy z nich został zaobserwowany w kwietniu 2008 roku – był tysiące razy silniejszy niż te, które obserwowaliśmy na naszym Słońcu.
Jedną z gwiazd Jaszczurki okrąża planeta. ADS 16402 to gwiazda podwójna, składająca się z dwóch podobnych Słońcu gwiazd, oddalonych od nas o 450 lat świetlnych. Krążąca wokół wtórnego ze składników planeta, podobna do Jowisza, nosi numer HAT P-1b. Wiek całego systemu jest oceniany na 3,6 miliarda lat.

Powyższa ilustracja pochodzi z dzieła Jana Heweliusza pod tytułem „Uranographia” i przedstawia wyobrażenie Jaszczurki na tle gwiazd tworzących jej konstelację.

Choć w Jaszczurce nie ma obiektów z katalogu Messiera, znajduje się w niej kilka innych obiektów głębokiego nieba. Należy do nich Caldwell 16 (NGC 7243), gromada otwarta, której gwiazdy mają mieć ponad miliard lat. Jest odległa od Układu Słonecznego o niecałe trzy tysiące lat świetlnych. Innym obiektem jest aktywne jądro galaktyki, kiedyś uznawane za gwiazdę, BL Lacertae – właśnie z tych czasów pochodzi jego nazwa. Zostało odkryte w 1929 roku przez niemieckiego astronoma nazwiskiem Cuno Hoffmeister. W 1968 John Schmitt z Uniwersytetu im. Davida Dunlapa zmienił klasyfikację obiektu z gwiazdy zmiennej na jądro galaktyki. Bezpośrednio od BL Lacertae pochodzi określenie lacertydy, obiekty typu BL Lacertae, oznaczające obiekty charakteryzujące się silnym promieniowaniem fal radiowych i szybkimi zmianami jasności.

Wikimedia Commons Caldwell 16, NGC 7243, gromada otwarta w gwiazdozbiorze Jaszczurki. Można ją znaleźć na niebie w pobliżu Alphy Lacertae, najjaśniejszej gwiazdy Jaszczurki. Ma jasność 6,4 magnitudo.

Autor

Matylda Kołomyjec